İlk tərcümə

İlk tərcümə

Qurani-Kərim ilk dəfə türkcəyə şirazlı Hacı Dövlətşahın oğlu Məhəmməd tərəfindən Oğuz türkcəsinə sətirlərarası tərcümə kimi tərcümə edilmişdir. (1333)

“Kitabi-Dədə Qorqud” dastanında Quranın İxlas surəsinin tərcüməsi

“Qazlıq qoca oğlu Yeknək” boyunda Qurani-Kərimin 112-ci surəsi
olan “əl-İxlas” və başqa surələrdən surəsindən olan bəzi tərcümələrdir:

Yucalardan yucasan, uca Tann!
Kimsə bilməz necəsən, əziz Tann!
Anadan toğmadın Sən, atadan olmadın Sən!
Kimsə rizqin yemədin!
Kimsəyə güc etmədin!
Qamu yerdə əhədsən, Allahu səmədsən!
Adəmə Sən tac urdun.
Şeytana lənət qıldın.
Bir suçdan ötrü dərgahdan sürdün.
Nəmrud göyə ox atdı.
Qamı yanq balığı qarşu tutdun.
Ululuğuna həddin. Sənin boyun-qəddin yox!
Ya cismlə cəddin yox!
Urdığm ulatmıyan ulu Tann!
Basdığın bəlürtməyən bəllü Tann!
Götürdügün göyə yetürən görklü Tann!
Qaqduğun qəhr edən qəhhar Tanrı!
Birligünə sığındım, çələbim, qadir Tanrı!
Mədəd Səndən!

1) Mustafa Yusif oğlu Zərir (XIV əsr, Ərzurum – 1350) - VIII əsr müəllifi İbn İshaqın “Sirətün-Nəbi” əsərini ərəb dilindən tərcümə etmişdir.
IX əsr ərəb tarixçisi Vəqidinin “Fütuhüş-Şam” əsərini 1393-cü ildə nəsrlə tərcümə etmişdir

2) Sufi şairi Şeyx Əlvan Şirazi Şeyx Mahmud Şəbüstərinin "Gülşəni-raz" əsərini azərbaycan dilinə tərcümə etmişdir. XIV yüzilliyin ortalarında Şirazdan Osmanlı imperiyasına köçmüş Şeyx Əlvan “Gülşəni-raz” əsərini 1426-cı ilin yazında bitirmiş. və onu Osmanlı hökmdarı Sultan II Murada həsr etmişdir

3) Əhmədi Təbrizi Şeyx Fəridəddin Əttarın “Əsrarnamə” əsəri farscadan türk dilinə tərcümə edilmişdir. Əhmədi Təbrizi bu tərcüməni Ağqoyunlu hökmdarı Sultan Xəlilə ithaf etmişdir. Əsər 1865 beytdir, 1479-cu ildə Təbrizdə tamamlanmışdır.

4) “Möcünamə” əsəri XVI əsrdə Məqsudi isimli şair tərəfindən yazılmışdır. XVIII əsrə aid iki əlyazması AMEA-ın Əlyazmalar institutunda saxlanılır. 6160 beyti olan tərcümə əsəri 1515-ci ildə yazılmışdır. Fars dilindən tərcümə edilmişdir

5) Sadıq bəy Əfşar (Təbriz 1533-1610 İsfahan) Şah I Abbasın dövründə saray kitabxanaçısı olmuş Azərbaycan şairidir. Mövlana Cəlaləddin Ruminin "Məsnəvi"sini farscadan azərbaycan dilinə tərcümə etmişdir