Sultanlara yönverən mənəviyyat sultanı Əziz Mahmud Hüdayi Həzrətləri

Sultanlara yönverən mənəviyyat sultanı Əziz Mahmud Hüdayi Həzrətləri

Osmanlı dövrü vəlilləinin (övliyalarının) böyüklərindən biridə heç şübhəsiz Əziz Mahmud Hüdayi Həzrətləridir.

Əziz Mahmud Hüdayi Həzrətlərinin əsil adı Mahmuddur. Cüneydi Bağdadi həzrətlərinin nəslindən bir seyyiddir.

Osmanlı sultanlarının mənəvi rəhbərləri olmuşdur. Bu mənəvi rəhbərlər Osmanlı sultanlarının yetişməsində çox böyük rolları olmuşdur. Şeyx Ədabali necə Osman Qaziniyə yön vermişsə Əziz Mahmud Hüdayi həzrətləridə sultanların adil, qeyrətli, mənəviiyyət baxımından böyük olmarı üçün böyük himmət sərf etmişdir.

O 1541'de Qaraman əyalətinin Aqsaray Sancağı'nın Şərəfliqocahisar qəzasında doğulmuşdur. Burada ilk təhsilinə başladı. Bursada Muhamməd Üftadədən elm öyrəndi. Elmini inkişaf etdirmək üçin İstanbula getdi. Küçük Ayasofya Mədrəsəsində təhsilinə davam etti. Aziz Mahmud Hüdayi mənəvi bir işarətlə Trakya'ya getti. Şeyxülislam Xoca Sadəttin əfəndi vasitəsiylə İstanbula gəldi. Küçük Ayasofya Camii təkkəsində xocalıq etməyə başladı. Bu arada Fatih Camii'ndə, tələbələrə, təfsir, hədis və fiqih dərsləri verirdi. Üsküdar'da  dərgâhının bulunduğu yeri satın aldı. Buraya dərgahını inşa eylədi. Dərgahında yüzlərcə tələbənin yetişməsi üçün çox çalışdı. Qısa zamanda namı hər tarafta eşidildi. 

Dövrün sultanları da ona hörməttə qüsur etmirdilər. III Murad, III Məhməd, I Əhməd, II Osman və IV Murad xana nəsihətlər etdi. Dördüncü Murad xanın, saltanat qılıcını quşattı.

1595 ilində Təbriz səfərinə Fərhad Paşa ilə bərabər qatıldı. 1598 də Üsküdarda cami və dərgah tikdirdi.

Osmanlı memarisinin ilk 6 minarəli camisi Sultanəhmet Camisinin 1609 cu ildə təmel atma mərasimində ilk təməli atdı.

Sultan Əhməd Camii'nin açılışında (1616) ilk xütbəyi Əziz Mahmud Hüdayi həzrətləri oxudu və hər ayın ilk Bazar ertəsi günü burada vaaz etməyi qəbul etti. 

Əzîz Mahmûd Hüdayi bir əsrə yaxın ömründə. (948/1543-1038/1628) səkkiz padişahın dövrüni idrak etmiştir. Evliya Çələbi, yedi padişahın Əziz Mahmut Hüdayi'nin əlini öptüyünü və özünün yüz yetmiş min tələbəsi olduğunu söyləmiştir.

1628'de vəfat etmişdir. Türbəsi Üsküdar'daki dərgahındadır.

Mənbə:Osman Nuri Topbaş “Abidə Şahsiyətleri və Müəssəsələriylə OSMANLI”

Diyanət İslam Ensiklopediyası; c4, s 338

Evliya Çələbi Səyahətnaməsi; c 1 s 479