Pomidorlar öz dadını nə üçün itirir?

Ens.az xəbər verir ki, alimlər müasir pomidorların genomunu onların yabanı əvəzediciləri ilə müqayisə ediblər.

Fermer bazarından alınmış pomidorlar belə çox vaxt məyus edir: onların dadı gözlənilən qədər yaxşı deyil. Bu illüziya deyil: amerikalı alimlər son onilliklərdə məşhur tərəvəz bitkiləri ilə nə baş verdiyini açıqlayıblar. 

Pomidor genomunun öyrənilməsi 2012-ci ildə başlanmışdır. Əsas kimi Heinz 1706 növü götürülmüşdür. Sonra alimlər 725 mədəni və yabanı pomidor növünün (nəzərdən keçirilən orqanizm qruplarının bütün genlərinin cəmi) pangenomunu müəyyən ediblər. Məlumatların müqayisəsi göstərdi ki, ev pomidorlarında pəngenomdan təxminən 5000 gen yoxdur. 

Daha vacib TomLoxC gen zəncirinin itkisi oldu: bir sıra lipid (yağ) uçan maddə-birləşmələrin biosintezini katalizə edərək onlar dad və qoxuya cavabdehdir. TomLoxC yabanı pomidor növlərinin 90%-də tapılsa da, mədəni növlərdə ən yaxşı halda 2% təşkil edir. Məhz buna görə də yabanı pomidorlar mağazalarda aldıqlarımızdan daha dadlı görünür. Bundan başqa, tədqiqatçılar təyin etdilər ki, əkilən pomidorlar aşağı genetik müxtəlifliyə malikdir. Bunun səbəbi seleksiya oldu: bütün “artıq olanlar” bitkinin xəstəliklərə davamlılığını, tez yetişməsini, bol barverməsini və uzun müddət saxlanmasını təmin edən aqressiv genlər tərəfindən çıxarılmışdır. 

Pomidora olan tələbar bütün dünya üzrə yüksəkdir; ancaq ABŞ-da hər bir nəfər bir il ərzində orta hesabla 9kq təzə pomidor və əlavə 33 kq emal edilmiş formada yey Bioloqlar yeni növ pomidor növlərinin yetişdirilməsini təklif edirlər - onlara dad və aromatı qaytarmaq kifayətdir ki, insanlar yenidən məşhur məhsulun dadını sevməyə başlasınlar.