Mayyalıların qiymətli daşdan hazırlanmış müəmmalı aləti tapılıb

Alimlər qədim mayyalıların duz “zavod”larının batmış xarabalıqlarını araşdırarkən bahalı jadeitdən hazırlanmış yaxşı saxlanılan bir alət tapdılar.

Nefrit qədim mayya mədəniyyətində xüsusi yer tuturdu və çox vaxt ən müxtəlif bəzək əşyaları və ayin predmetlərinin hazırlanmasında istifadə edilirdi. Amma bu bahalı daş təkcə dekorativ bəzək üçün nəzərdə tutulmamışdı. Onun mineral alt növü olan jadeid həmçinin öz tətbiqini tapmışdı - amma ağır əmək üçün alət qismində.

Ens.az xəbər verir ki, Luiziana ştatının Universitetinin alimləri Ek Vey Nal adlanan mayyalıların duzlu quyuları olmuş yerlərdə jadeitdən yüksək keyfiyyətli alət və onun qulpunu aşkar etdilər. Təəccüblüdür ki, o, mükəmməl şəkildə saxlanılıb və hələ də təyinatına uyğun olaraq istifadə edilə bilər. Bu, jadeit artefaktının öz qulpu ilə tapıldığı ilk haldır, bu qulp çəhrayı ağacdan hazırlanıb. Amma onun duzxana ərazisində tapılması arxeoloqlar üçün tamamilə gözlənilməz hal oldu.

“Yüksək keyfiyyətli yarımşəffaf jadeit  ən azından söhbət mayyalılardan gedəndə ritual və ya mərasim mədəniyyəti ilə əlaqələndirilir”, - arxeoloq və antropoloq Hizer MakKillop özünün yeni məqaləsində izah edir. Onun sözlərinə görə, belə qiymətli və keyfiyyətli daş adətən kobud, tətbiqi məqsədlər üçün istifadə edilmirdi.

Bu da jadeit iskənəsinin qulpudur

Belizin cənubundakı qədim duzlu “sənaye zonası"nın su altında qalmış xarabalıqlarında mayyalılara aid 110 obyekt tapılıb. Duzu o dövrdə tonqal üzərində qaynayan qazanlarda turşunun buxarlanması üsulu ilə əldə edirdilər. Nəticədə onlarla saman mətbəxindən bütöv sex formalaşırdı, amma bu ə.ə.900-cü ilə qədər davam etdi, sonra dəniz səviyyəsi o qədər qalxdı ki, laqunun sahilboyu sahəsini basdı.

Tədqiqatçıların sözlərinə görə, duz çıxarılması asan iş deyildi və əhalinin ən yüksək təbəqələri heç vaxt bununla məşğul olmurdu - buna görə də onları belə qiymətli alət bu dərəcədə təəccübləndirdi. “Klassiv dövrdə (eramızın 300-900-cü illəri) bu keyfiyyətdə yarımşəffaf jadeit  adətən zərgərlik xarakterli unikal usta işlər üçün istifadə edilirdi: nişan, heykəlcik, sırğa və kral ailəsi və ətrafının digər bəzəkləri üçün”, komanda izah edir.

Alimlər belə nəticəyə gəliblər ki, duzlu iskənə üçün material qismində təkcə yüksək qiyməti və statuslu dəyəri olduğu üçün deyil, həm də möhkəmliyi və etibarlılığı üçün seçilmişdi - çoxsaylı qopuq və cızıqlar ondan olduqca fəal istifadə edildiyini göstərir. Yəqin ki, duza olan tələbat duzxananı gəlirli biznesə çevirmişdi, buna görə ustalar özlərinə rahat yaşayış şəraitini təmin etmək üçün böyük vəsait sərf edə bilirdilər.