Əbülfəs Qarayev: “Açığı, gözləmirdim ki, bu qədər işləyəcəyəm”

Mədəniyyət naziri: “Bəzən istirahət ocaqlarında mən özüm də yer axtarıram, görürəm yoxdur”

- Alo, salam. Əbülfəs müəllimdir?

- Salam. Buyurun, eşidirəm. Kimdir?

- Cənab nazir, sizi “Yeni Müsavat” qəzetinin əməkdaşı Elşad Paşasoy narahat edir. Qəzetimizdə “Nazir qapısı” adlı yeni rubrikaya start vermişik və istəyirik sizinlə həmsöhbət olaq. 

- Məndən qabaq bu rubrikada kimlər olub?

- Elə sizinlə başlamaq istəyirik, ümid edirik ki, təşəbbüsümüzə müsbət cavab verəcəksiniz...

- Bəs elə isə niyə birbaşa zəng etmişiniz? Bununla bağlı mətbuat xidməti var, onunla əlaqə saxlaya bilərdiniz.

- Əbülfəs müəllim, sizi ictimaiyyətə, həmçinin mətbuata açıq nazir kimi tanıdığımızdan belə, ərkyana zəng etdik, gərək üzrlü sayasınız...

Bu fikirlərimizin ardınca nazir daxili telefonla İnformasiya və ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin müdiri İntiqam Hümbətova zəng edərək bizim istəyimizi çatdırır. Ardınca da “mövzunu, vaxtı dəqiqləşdirin” deyib istəyimizə müsbət reaksiya verir.

Budur, cəmi bir neçə günlük fasilədən sonra “Nazir qapısında”yıq - mədəniyyət naziri cənab Əbülfəs Qarayevin kabinetinin qarşısında. Yeri gəlmişkən, nazirin tapşırığını heç bir qüsur və problem olmadan icra edən həmkarımız İntiqam bəy əvvəlcə bizə giley-güzarını, bir az da iradını bildirir, təxminən “Bəs biz burda niyə oturmuşuq” şəklində... Qəbul edərək deyirik inşallah, gələn dəfə sizin vasitənizlə nazirlə görüşərik. Və nazirin işıqlı, milli ornamentlərlə bəzədilmiş, əsl mədəniyyət nazirinə xas olan kabinetindəyik. Beləcə, səmimi ortamda, çay masası qarşısında, elə İntiqam bəyin iştirakı ilə söhbətə başlayırıq:

- Hörmətli cənab nazir, əvvəlcə icazə verin Sizə müsahibəyə razılıq verdiyiniz və səmimiyyətiniz üçün “Yeni Müsavat” Media Qrupunun rəhbəri Rauf Arifoğlunun adından və şəxsən öz adımdan təşəkkür edim. Qrafikinizin olduqca sıx olduğunu bilirik. Ona görə də birbaşa suallara keçirəm. Əbülfəs müəllim, Sizi ən uzunömürlü nazir olaraq təqdim etmək olar, artıq əsrin dörddə biri tamam olub. Gənclər və idman naziri, gənclər, idman və turizm naziri, mədəniyyət və turizm naziri, yoxsa sadəcə,mədəniyyət naziri? Bu, 25 il ərzində hansı ad sizinçün daha doğma və daha xoş olub?

- Çox sağ olun. Birincisi, ən önəmlisi odur ki, mən apardığım işlərlə öz cəmiyyətimizə müəyyən bir xeyir verə bilirəmsə, uğurlu nəticələrim olursa, deməli, hisslərim orda oyanır. Açığı, 1994-cü ildə ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən mənim bu vəzifəyə irəli çəkilməyim mənim özümçün də müəyyən qədər gözlənilməz oldu. Lakin o dövrdə Azərbaycanın çətin məqamında ölkəmizin çətinliklərdən çıxması üçün qətiyyətli addımların atılması sırasında gənclərlə iş çox əhəmiyyətli hesab olunurdu. Mən bu etimadı, bu tapşırığı çox böyük şərəflə qəbul etdim. Bu, böyük bir məsuliyyət idi. Açığı, mən gözləmirdim ki, bu qədər işləyəcəyəm. Deyirdim ki, bir-iki il işləyərəm, baxım, görüm nə yarada bilərəm, bu prosesə nə töhfə verə, necə xidmət edə bilərəm.

Tale elə gətirdi ki, ondan sonra proses getdi, yeni layihələr ortalığa çıxdı, Azərbaycanın durumu getdikcə yaxşılaşdı, bəzi problemlər həll olundu, yeni çağırışlar ortalığa çıxdı. Ona görə də hər bir dövrün yeni üfüqləri var idi. Onlara doğru irəliləmək hər bir insan üçün maraqlı bir tale idi. Mən düz 17 il turizm naziri oldum, günbəgün. Yəni 18 aprel, 2001-ci ildə turizm Gənclər və İdman Nazirliyinə əlavə olundu, 2018-ci ilin 18 aprelində Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi əsasında iki müstəqil qurum yarandı. Amma hesab edirəm ki, hər dövrün öz ehtiyacları, proqramları, məqsədləri və onlara gedən yolları olmalıdır. Ona görə bütün bu islahatların, yeniliklərin içində müvəqqəti də olsa, müəyyən bir dövrdə bu formatda nazirliklərin fəaliyyəti dövlətə lazım idi. Hesab edirəm mən çalışdım ki, bu məqsədlərə düzgün xidmət edim. Əgər mən bu günədəkişləyirəmsə, deməli, hər hansı böyük səhv buraxmamışam.

- Yorulmamısınız ki?

- Çətindir... Çətindir... Kiməsə elə gəlməsin ki, bu, rahat bir işdir.

- Heç olubmu cənab prezidentə müraciət edəsiniz ki, bəlkə mən bir az istirahət edim?

- Bilirsiniz, mən hərdən-bir istirahət edirəm (Gülür). Heç olmasa, ildə 10 günlük mənə tətil verirlər. İstirahətə vaxt tapıram, o da hələlik yetərlidir. İş öz-özlüyündə müəyyən edir: insanları da, kadrları da, nişanları da. Və əgər bu günə kimi mənim burda qalmağımı cənab prezident məqsədəmüvafiq görürsə, o halda mən “getmək istəyirəm” və s. desəm, bu, düzgün olmaz. Mən bu dövlətin əsgəriyəm!

- Turizm Agentliyi yaradılandan sonra belə fikirlər səsləndi ki, Əbülfəs Qarayevin səlahiyyətləri azaldıldı. Ümumi şəkildə bu qənaətə gəlmək olarmı?

- Mən bu fikirlərlə tamamilə razı deyiləm. Söhbət ƏbülfəsQarayevdən getmir, söhbət dövlət idarəetmə sistemindən gedir. İş orasındadır ki, bu illər boyu Azərbaycanda turizm sənayesi tamamilə yeni bir səviyyəyə qalxdı, Azərbaycan turizmi artıq bir sənayeyə çevrilməyə başladı. Mədəniyyət Nazirliyinin və turizmin biznes funksiyalarını bir arada saxlamaq kifayət qədər çətindir. Bu gün turizmin qarşısında duran məqsədlər ondan ibarətdir ki, o, Azərbaycan ümumi daxili məhsulunda, dövriyyə baxımından artım təşkil etsin və bu, artıq iqtisadi bir formata çevrilib. Mədəniyyət Nazirliyinin funksiyaları tamamilə fərqlidir. Hesab edirəm ki, bu gün mədəniyyətin də qarşısında belə vəzifələr durur. Mədəniyyət öz-özlüyündə artıq həmişə dövlətdən qidalanan bir sahə kimi qalmamalıdır. Biz indi hal-hazırda yeni layihələri işləməyə çalışırıq. Bunların arasında sənayenin formalaşdırılması önəmli məsələdir. Bu gün Azərbaycanda yaradıcılıq sahəsində çalışan minlərlə adamlar var, yeni işlərin aparılması, layihələrin gerçəkləşdirilməsi baxımından, kreativ, yaradıcı mühitin formalaşdırılması...

- Yəni özünümaliyyələşdirməyə doğru gedirsiniz?   

- Yox, biz özünümaliyyələşdirməyə keçmirik. Mədəniyyət heç vaxt özünümaliyyələşdirmə sistemində yaşamayacaq. Onun müəyyən bir qismi özünü doğruldaraq yeni formalara yiyələnib onları tətbiq etməlidir. Biz onlar üçün şərait yaratmalıyıq, mühit formalaşdırmalıyıq ki, həmin insanlar daha böyük maraqla bu işə gəlsinlər. Ona görə də hələlik mədəniyyət ki, dövlət tərəfindən demək olar yüz faiz təmin olunur, bu məqamda turizmə cəlb olunan vəsaitin “bir qazanda” saxlanılmasından söhbət gedə bilməzdi. Ona görə də cənab prezident bu qərarı, düzgün verib. Burada kiminsə səlahiyyətlərinin azalmasından, kiminsə çoxalmasından qətiyyən söhbət gedə bilməz. Bu gün dövlətin qarşısında, mədəniyyət sahəsində gedən proseslər bu istiqamətdə getməlidir. Turizmin qarşısında duran vəzifələr tamamilə fərqlidir.

- Azərbaycanda turizm sektoru inkişaf səviyyəsində görə bir sıra hallarda tənqid olunur. Bəlkə elə bu inkişafı tormozlayan həm də mədəniyyət və turizmin uzun illər bir yerdə olması olub?

- Deməzdim. O məqamda qarşımızda Azərbaycan turizminin dünya turizm bazarına çıxarılması məqsədi dururdu. Bunu da yalnız və yalnız mədəniyyət vasitəsilə etmək olardı. Ona görə də o vaxt Azərbaycanın dünya turizm bazarına daxil olması, onun fəallığı, beynəlxalq proqramları çərçivəsində Azərbaycanda bir neçə böyük tədbirlərin keçirilməsi, Azərbaycanın Ümumdünya Turizm Təşkilatı çərçivəsində çox nüfuzlu yerləri tutması, hətta İcraiyyə Komitəsində sədrliyi icra etməsi kimi məsələlər Azərbaycanı beynəlxalq səviyyədə bir istiqamət kimi qəbul elədi. Amma bir daha təkrar edirəm, burada iqtisadi qanunlar getməlidir. Bu gün Azərbaycanda turizmin inkişafı haqqında danışarkən ilk növbədə ölkədə yataq yerlərinin kifayət qədər olmamasından söhbət getməlidir. Azərbaycanda vur-tut 80-100 min yataq yeri var, otelçilikdən söhbət gedir. Amma təkcə Antalyada 100 min yataq yeri var. Bizim məqsədimiz o deyildi ki, turizmi ucuz, keyfiyyəti aşağı olan xidmətlərlə dolduraq. Söhbət Azərbaycanın imicini formalaşdırmaqdan gedirdi. İndi də görürsünüz, yeni otellər tikilir, sərmayələr qoyulur, bunlar hamısı iqtisadi qanunlardır. Ona görə hesab edirəm indi o vaxtdır ki, Azərbaycan turizmi artıq müxtəlif səviyyəli turistlərin cəlb olunması üçün müxtəlif dərəcədə sərmayə qoyulmasını, iqtisadi mexanizmi işə salmalıdır ki, bunların imkanları genişlənsin və sayı artsın.

- Yeri gəlmişkən, harada istirahət edirsiniz, ölkə daxilində, yoxsa xaricdə?

- Açığı, mən bəzən qızım və onun ailəsi ilə istirahətə gedirəm. Hərdən Türkiyəyə gedirik. Deyəsən, cəmi bir dəfə Yunanıstanda olmuşam. Amma bunlar hamısı müvəqqətidir. 5-6 günlük olur. Azərbaycanda isə Qubaya, Şamaxıya gedirəm.

- Turizm sahəsində qiymətlər sizi razı salırmı?

- Bilirsiniz, mən vaxtilə turizm naziri olarkən duyurdum ki, qiymətlərin çeşidi kifayət qədər böyükdür. Amma mən qiymət məsələsinə tamam fərqli yanaşardım. Hər halda, xidmət qiymətin səviyyəsinə uyğun olmalıdır. Hər hansı bir xidmət aşağı olsa da, aşağı xidmətdə də o pulu verən adam həmin qiymətdə olan xidmətləri əldə etməlidir. Bu gün Azərbaycanda yüksək qiymətlər də var, aşağı qiymətlər də. Əgər bu, belə olmasaydı, tətil zamanı bizim bütün istirahət ocaqlarının dolu olmasını görməzdik. Bəzən istirahət ocaqlarında mən özüm də yer axtarıram, görürəm yoxdur. Deməli, bu, o deməkdir ki, Azərbaycan bazarında qiymətlər məqbuldur. Bazar qiymətləri tənzimləyir.

- Turizm Agentliyi ilə əlaqələriniz varmı?

- Əlbəttə ki. Biz dövlət qurumları olaraq birgə layihələr həyata keçiririk, tədbirlər də olur, bu, normal haldır. Biz bütün nazirliklərlə işləyirik. Bu gün bizim proqramlarımız daha çox Azərbaycanı tanıtmaq, maraqlı tədbirlərin təşkil olunması üçün Gənclər və İdman Nazirliyi, həmçinin Təhsil, Ekologiya nazirlikləri ilə işləyirik.

- Cənab nazir, tərcümeyi-halınızdan oxuyuruq ki, tələbəlik dövründə müxtəlif seçkili orqanlara seçilmisiniz, hətta Nərimanov rayon Xalq Deputatları Sovetinin deputatı olmuşunuz. Sonradan sizi deputat kürsüsü özünə tərəf çəkmədi, yoxsa ürəyinizdə parlamentar olmaqla bağlı arzu yatır?

- Özünüz də qeyd etdiniz ki, mən artıq neçə vaxtdır dövlət qulluğunda çalışıram və bu gün çalışmaqda davam edirəm. Mən başqa hansısa işə keçmək haqqında düşünmürəm.

- Nazir olmasaydınız, yəqin sizi Milli Məclisdə görərdik, eləmi?

- Demək çətindir. Bəlkə də mən bizneslə məşğul olardım. Bəlkə də yaradıcılıqla məşğul olardım. Mənim elmi əsərlərim də var, oturub özümçün yazıram. Hesab edirəm ki, mən özümə iş tapardım (Gülürük).

- Yeri gəlmişkən, gələn il parlament seçkisidir. İştirak etmək...

- Açığı, düşünməmişəm.

- İcazənizlə, tərcümeyi-halınızla bağlı söhbəti davam etdirək.  1980-1991-ci illərdə Sov. İKP üzvü olmuşunuz. Kommunist partiyası biletindən nə zaman imtina etdiniz? Bu günlərdə sabiq deputat Rafael Cəbrayılov dedi ki, partiya biletini hələ də saxlayır. Sizin necə, partbiletiniz qalır, yoxsa 20 Yanvar qırğınından sonra yandırdınız?

(Davamı növbəti sayımızda)

Elşad Paşasoy,
FOTO: Elçin Əkbər