“Bu il ucuzluq olsa, gələn il qıtlıq olacaq” - Ekspert

"Aqrar sektor, fermerlər ağır durumdadırlar, son günlər o kəsmdən çox sayda mesajlar, şikayətlər gəlir, vəziyyət ağırdır. Karantin rejiminin gətirdiyi çətinlikliklərlə yanaşı obtektiv və subyektiv əngəllər də yaranıb. Ən pisi odur ki, məsələnin dərinliyini analiz edən qurumlar yoxdur, qısa-orta-uzun vadəli təsirlər hesablanmır, hələ də problemlər görməzdən gəlinir". 

Yenisabah.az xəbər verir ki, bunu iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli deyib. O qeyd edib ki, karantin rejiminin gətirdiyi məhdudiyyətlərlə bağlı bütün problemlər operativ həll olunmalıdır, Nazirlər Kabineti bu məsələ ilə bağlı qərar verib, amma mexanizmlər nəzərdə tutulmayıb deyə, fermer, aqrar sektor işçiləri əziyyət çəkirlər: "Heç bir fermerin, aqrar sahədə çalışanın cibində bunu təsdiq edən vəsiqə yoxdur ki, nəzarət edən qurumlara göstərib öz işi ilə məşğul ola bilsin, bu hələ ən asan həll oluna biləcək məsələdir, amma daha qəliz məsələlər var". 

Ekspertin sözlərinə görə, aqrar sahəyə subsidiyaların forması, nəhayət ki, keçən ildən başlayaraq dəyişdirildi, daha məntiqli yanaşma tədbiq edilməyə başladılar, amma məsələnin icrası yenə də axsayır: " Məsələn, yeni meyvə bağları salan fermerlərə hər hektar üçün 800 manat subsidiya verilməlidir, yaxşı qərardır, çünki, meyvəçilikdə illər sonra qazanca çıxırsan, ilk bir neçə il tinglərə qulluq etmək lazımdır. Regionlardan gələn xəbərlərə görə bağçılıqla məşğul olan fermerlərə indi həmin vəsaitin 25%-ni nəğd verirlər, qalan 75%-ni isə kübrə şəklində verməyi qərarlaşdırıblar. Fermerlər çətin duruma düşüb, pulun yerinə kisəsi 26 manatdan hesablayıb kübrə verirlər, hansı ki, sərbəst bazarda həmin kübrənin kisəsi 12-14 mantdır. Bağçılar aldıqları kübrənin tamamını istifadə edə bilməzlər – hamısını ağaclara vursalar tinglər həmən məhv olar, ona görə də onlara subsidiya əvəzinə verilən kisələri bazarda satıb pula çevirməyə çalışırlar , nəticədə absurd vəziyyət yaranır. 

İkincisi, Rusiya bizim fermerlərin ən böyük bazarıdır, illərdir ixracatda çoxşaxəli modelə keçə bilmədik deyə iqtisadiyyatımız neftdən, aqrar ixracatımız isə Rusiyadan asılı vəziyyətə düşüb. İndi sərhədlər bağlıdır, fermerlər öz malını Rusiyaya apara bilmirlər, kartof-soğan, pomidor-xiyar, çiyələk, meyvələr ixraca getmir, fermerlər gözünü həmişə mart-aprel ayına tikib Rusiyadan qazandıqları pula güvənirdilər. İndi bazar demək olar ki, bağlıdır, ixrac xeyli düşüb . Bu fermerlər indi Rusiyadan pul qazanmasalar sonra 1 il nə ilə dolanacaqlar? Nə ilə növbəti aqrar mövsümə hazır olacaqlar? Qazanc yoxdursa nə əkib, nə becərəcəklər? 

Üçüncüsü, bir çox insanlar sevincək deyirlər ki, ixrac olmasa yerli bazarda mal bolluğu olacaq, qiymətlər ucuzlaşacaq. İlk baxışdan gözə-qulağa xoş gələn məqamdır, amma bu il fermerlər tək yerli bazara mal versələr, qazancları olmayacaq, yüzminlərlə bu sahədə çalışan insan növbəti mövsümə qədər nə ilə dolanacaqlar?! Qazanc olmayacaqsa növbəti əkin-biçinə hansı maddi resurslarla hazırlaçacaqlar?! Bu o demək olacaq ki, bu il bolluq və ucuzluq olsa, gələn il əksinə qıtlıq və bahalıq olacaq. 

Dördüncüsü, ölkəyə valyuta daxilolmaları kəskin düşüb, neft Badamlıdan da ucuzdur, qeyri-neft sektorunun əsas ixaracı isə aqrar sektor idi, bu il ixrac bazarları qapalı olsa, deməli ölkəyə bu sahədən də gələn valyuta azalacaq, bunun makro təsirlərini hesablayan kimsə varmı?! Sonuncusu isə, qonşu ölkələrin hamısında öz milli valyutaları dəyərdən düşüb, rubl, lirə, lari, təngə, qrivna – hamısı ucuzlaşıb, belə olan şəraitdə Azərbaycandan aqrar məhsulların ixracı mənasız və gəlirsiz olub-olacaq". 

Mənbə: