Aşıq Valeh - Valeh və Zərnigar dastanı (VII hissə)

Söz tamama yetdi. Sözlər cavabsız qaldı. Bəy ayağa qalxdı, dedi: – Aşıq Valeh kifayətdi. Sənə alqışlar olsun. Əlavə dedi: Şeyx Şaban, şərtnaməyə əsasən bizim Zərnigar xanımın kəbinin bu meydanda xalqın qarşısında Qarabağlı aşıq Valehə kəsməyini məsləhət bilirəm. İş belə olanda Zərnigar öz-özünə dedi: – Gör bəxtim məni nə günə qoydu, adlı-sanlı igid oğlanları bəyənməyən canım indi bir aşığın qulu oldu, hər halda mən Valehin əsl arvadına qul olmalıyam. Belə deyib, Zərnigar həzin-həzin ağladı. Zərnigar xanımı ağlar görən aşıq Valeh sazını aldı sinəsinə, görək nə deyir:
Aşıq Valeh

Xumar gözə yaraşmayır,
Bəsdi, Zərnigar ağlama. 
Xəbər verib hər tərəfə,
Çəkdirmisən car ağlama. 

Özün mənə namə yazıb,
Etmisən İlqar ağlama.
Səni ovlayan Tərlanı,
Hesab edib, sar ağlama. 

Öz əhdinə çatmaq üçün
Qurdur mənə dar, ağlama. 
Aşıqlarda mürvət olar 
Dar qurub, divan ağlama. 

Bu kimsəsiz aşıqları,
Qəmlərə büryan ağlama. 
Asumana pülənd olub
Bu qəm-qüssə zar ağlama. 

Bil, mən sənin uğrunda,
Neçə borandan keçmişəm. 
Neçə-neçə daşqın çaydan,
Neçə tufandan keçmişəm. 

Neçə arzu, neçə dilək,
Neçə gümandan keçmişəm. 
Ömrümə qəsd eyləyib,
Bu şirin candan keçmişəm. 

 Gəl qiymət ver bu zəhmətə,
Sevimli Nigar ağlama!
Bu gün şadlıq məqamıdır,
Əl ver ələ, əl sevinsin. 

Talant qəlbdə coşa gəlsin,
Ürək gülsün, dil sevinsin. 
Xəbər çatsın Qarabağa. 
Bayram etsin, el sevinsin. 

Aşıq Valeh kama çatsın,
Sazındakı tel sevinsin. 
İxtiyarım varmı, bu gün?
Deyəm sənə yar, ağlama! 

Söz tamama yetdi. Eşidənlər Valehə əhsən dedilər. Zərnigar gülə-gülə Valehə yaxınlaşdı, dedi, aşıq Valeh əlini ver əlimə, ölüncə mən səninəm. Sən də mənim. 
İş belə olanda Şeyx Şaban kəbini kəsdi, hər ikisinə xeyir-dua verdi. Aşıq Valeh dustaq aşıqları azad etdi. Şa¬girdi Səməd dedi: – Ay usta, qul xatasız olmaz, ağa da kərəmsiz. Keç mənim günahımdan, qovma məni hüzurun¬dan. Valeh dedi: – Səməd, Qarabağacan bir yerdə gedəcə¬yik, sonrasına baxarıq. Şabəndə bəy dedi: – Aşıq Valeh Zərnigar xanım sənə layiqdir, hər ikinizə xoş günlər arzulayıram. İndi Zərnigarla get, məndən olsa, toyunu burada, Dərbənddə edərik. 
Valeh dedi: – Bəy bağışla, bu mümkün deyil, ona görə ki, bütün Qarabağ xalqının gözü yoldadır, məni gözləyir. 
Şabəndə bəy dedi: – Yaxşı razıyam, ancaq Qarabağa səfər edəndə, bir gün əvvəl mənə məlumat ver. Bəli, mə¬rəkə bitdi. Aşıq Valeh Zərnigarla gəldi, dayandılar imarətin qapısında. 
Zərnigar dedi: – Aşıq Valeh indiyənə kimi bu imarət mənim idi, indi oldu sənin. Daxil oldular saraya, söhbət¬ləri biri-birinə zəncirləndi, yedilər, içdilər, dincəldilər. 
Səhər aşıq Valeh durdu, baxdı. Zərnigar cahı-cəlal ilə, yəni köynəkcək bağçanı sehr edir. Tez sazını aldı əlinə. Getdi, Zərnigara çatanda aldı görək nə dedi: 

Aşıq Valeh

Səhər-səhər xiyabanlar içində,
Sənin kimi nazlı yarı görəsən. 
Hey baxasan qamətinə, boyuna
Sinəsində qoşa narı görəsən. 

Söhbət üçün çəkiləsən pünhana,
Fikir təmiz ola, ürək mərdana. 
Deyəsən-güləsən mehriban yana
Xəyalında düz ilqarı görəsən. 

Gül borana düşər öz budağında,
Qızıl parlaq olmaz öz yatağında. 
Valeh, Qarabağda öz otağında,
Ömür boyu Zərnigarı görəsən! 

Söz tamama yetdi. Zərnigar dedi: – Valehcan, sözlərindən aydın olur ki, Vətənə getmək istəyirsən. O, sənin öz ixtiyarındadır. Nə vaxt desən mən hazıram. Valehə də bu lazım idi. Həmin günü Şabəndə bəyə məlumat verdi ki, səhər yola düşmək istəyir. 
Şabəndə bəy bir kəcaba düzəltdirdi. Dərbəndin say-seçmə igidlərindən qırx nəfər hüzuruna dəvət etdi. Tapşırdı ki. Aşıq Valeh və Zərnigar xanımı salamət öz vətənlərinə aparsınlar. 
Səhəri gün Karvan yola başladı, dəbdəbə ilə Qarabağa çatdılar. Valeh Səmədi muştuluğa göndərdi. Səməd Abdal-Gülablı kəndinə çatdı. Xəbər elədi, Heydər bəy bir böyük dəstə atlı ilə Valehgili qarşıladı. Həmin gün Valehin qapısına gətirilən qurban mal və qoyunun sayı həddini aşdı. Dərbəndli qonaqları yola salandan üç gün sonra aşıq gəldi, Valehin toyu başlandı. Aşıq Valeh Zərnigarla ailə qurdu, ömrlərinin sonuna qədər bir yerdə yaşadılar. 
Qeyd: Söylənənlərə görə ustad Səməd Valehin əvvəlki nişanlısı, həm də əmisi qızı Sənəmi öz kiçik oğluna aldı. 
Bir aşıq gəldi, Valehin toyunun duvaqqapmasında bu sözləri oxudu: 

Gəl ey sazım, tərif deyək,
Yaraşır dastan cahana
Gərdişində heyran qalıb,
Kim olub, mehman cahana.

İbtidadan bivəfadır,
Bağlama peyman cahana. 
Bir gün gələr beş gün ağlar,
Kim olsa soltan cahana. 

Əbədilik sahib olub,
Kim verib, fərman cahana?
Adəm ata, Həvva ana,
Gəldi cahana, getdimi?

Nuh kimi bir Nəbini,
Saldı tufana getdimi?
Yunis, Əziz, Zəkəriyyə.
Düşdü borana getdimi?

İbrahimi, həm Musanı,
Saldı gümana getdimi. 
Növbə ilə gəlib, gedib, 
Gör neçə insan, cahana. 

O Firdovsi Əbülqasım,
Gör neçə il qələm çaldı. 
Nizami də şairlikdə,
Həqiqətin tacın aldı. 

Əbdürrəhman cami yazdı,
Yusifi zillətə saldı. 
Nəsimi, həm Xəyyam, Sədi,
Ömür boyu fikrə daldı. 

Şair olub, dastan deyib, 
Neçə göhərkan cahana. 
Rüstəm Zal da atlananda,
Vuruşmağa ər gəzirdi. 

O bizanslı İsfəndiyar,
Bir nər oğlu, nər gəzirdi. 
Diz çöküb, təslim olub,
Neçə pəhlavan cahana. 

İsgəndəri - zil qərinə,
Neçə il devran elədi. 
Neçə yurdu talan etdi,
Ölkələr viran elədi. 

Nadir, Çingiz, Teymurləng
Hər yana fərman elədi. 
Cəmşid, Qacar, Əfrasiyab,
Könüllər al-qan elədi. 

Heç sahib ola bilmədi
Təxti-Süleyman cahana. 
Ustad Səməd, Faiz Cəfər
Sənətində ad eylədi. 

Aşıq Valeh, Aşıq Qəmbər,
Könülləri şad eylədi.
Xəstə Qasım, şair Abbas,
Ömür boyu dad eylədi. 

Ələsgərlə Molla Cümə, 
Şeirdə fəryad elədi. 
Xaspolad da saz götürüb,
Söyləyir dastan cahana.