Aşıq Valeh - Valeh və Zərnigar dastanı (II hissə)

Saz götürüb Qarabağın adından, 
Gəlirəm cənginə, Zərnigar xanım,
Gücümə güc çatmaz cəngavər kimi, 
Gəlirəm cənginə, Zərnigar xanım!
Çəkilib xəlvətə çox qubar etmə !
Pərişan qəlbləri tari-mar etmə!
Küskün aşıqları səngisar etmə!
Gəlirəm cənginə, Zərnigar xanım!

Valehəm, mətləbdən almışam kamı, 
Sərimə huş verib badənin tamı,
Sinəmdə xilqətin min bir kəlamı, 
Gəlirəm cənginə, Zərnigar xanım! 

Söz tamama yetdi, Aşıq Valeh ləzgiləri öz evinə qonaq apardı. Zərnigar haqqında ətraflı məlumat aldı, səhəri ləzgiləri yola salanda, qonqlara dedi ki, Zərnigara deyərsiniz, siz ora çatandan on gün sonra onun hüzurunda olacağam. Bəli, ləzgilər qayıtdılar Dərbəndə. Valehin məktubunu Zərnigara verdilər və əlavə gördüklərinin, bildiklərinin hamısını Zərnigara söylədilər. 
Zərnigar kənizlərə tapşırdı ki, onun otağına girməsinlər. Başladı ciddi hazırlaşmağa. İndi Zərnigar Dərbənddə yol gözləməkdə olsun, xəbər eşidək aşıq Valehdən. Valeh bir də görür ki, söz verdiyi vaxtdan xeyli keçib o, hələ Qarabağdadır. Odur ki, gəldi anasının yanına, dedi ana, mənə səfər tədarükü gör. Dəmir Qapı Dərbəndə gedəcəm. Anası hər nə qədər cəza-fəza eləsə də kar etmədi. Naçar qalıb dedi, oğul onda sən get Sənəmgilə, görüş, deməlini de, sən gələnə qədər mən də səfər ehtiyatı görum. 
Valeh Sənəm ilə görüşməyə gedəndə anası özün yetirdi ustad Səmədin yanına. Dedi ay Səməd, Valeh əlimdən gedir, gümanım sənə gəlir, gedək bizə Valehi qoyma Dərbəndə gedə. 
Səməd Valehgilə getməkdə olsun, eşidin Valehdən. Valeh getdi, gördü Sənəm evdə yoxdur, qonşuda qız toyuna gedib. Sənəmgilin nökəri Rəhimə dedi ki, get toy evinə, xəlvəti Sənəmə de ki, evə gəlsin. 
Rəhim getdi, hündürdən çağırdı: – Ay Sənəm bacı, Valeh qağam deyir, evə gəlsin, ona söz deyəcəm. Dedi qayıtdı. Valeh gördü Rəhim gəlir, ancaq Sənəm yoxdur, aldı görək Rəhimə nə deyir: 

Başına döndüyüm yarın nökəri, 
Dərdimi canana dedin, nə dedi?
Sən də mənim kimi şirin dil ilə . 
Çəkildin pünhana dedin, nə dedi?

Hatəm bağçasında oynar gülinən, 
Gəlməmişəm yanda qallam ilinən. 
Sən də mənim kimi şirin dilinən, 
Yalvardın, sən ona dedin, nə dedi? 

Rəhim dinmədi. Aldı dübarə:

Mən sevmişəm ağ üzündə xalını, 
Yoxsa məndən gizlər, gül camalını? 
Divanə Valehin ərzi – halını, 
Yusufi - kənana dedin, nə dedi? 

Söz tamama yetdi. Valeh gördü Sənəm gəlir, yanında bir qız, bir gəlin var. Bunları görəndə Valeh Rəhimdən əl çəkdi üz tutdu onlara, aldı görək nə dedi:

Toy evindən gələn qızlar-gəlinlər,
Toyunuzdan əcəb hallı gəlmisiz. 
Aşığı öldürməkdə varmı qəsdiniz?
Fikir eyləyib, nə xəyala gəlmisiniz?
Sənəmgil nə isə xəlvət pıçıldaşdılar. 

Aldı Valeh

Bir -birin çağırır nə, şirin bacı,
Bir dərdə düşmüşəm yoxdur əlacı!
Nə vaxdır dahanım dadıyır acı,
Üçünüz də ləbi- ballı gəlmisiz!

Bu sözdən Sənəm bikef oldu. Aldı Valeh dübarə: 

Eynini eynimdən eyləmə iraq,
Aşıqam, didəmdən tökülər fəraq!
Bir Sənəm, bir Valeh, bir xəlvət otaq,
Hayıf ola, qalmaqallı gəlmisiz! 

Qız-gəlin getdi. Sənəm yalnız qaldı, xeyli söhbət¬ləşdilər. Valeh Dərbəndə getmək üçün çətinlik ilə icazə aldı. Evlərinə qayıtdı, gördü ustadı Səməd onlardadı. Ustadına salam verdi, görüşdü və dedi: – Ay usta, onsuz da mən səni ziyarət etməmiş getməzdim, niyə əziyyət çəkdin?
Səməd dedi: – Valeh onlardan keçib, sazları tarazla, bir az söhbət edək. 

Aldı Aşıq Səməd

Fikrin-zikrin gəzir uca göylərdə, 
Söylə görüm Valeh, hara gedirsən?
Karvanların qatar-qatar dayanıb,
Söylə görüm Valeh, hara gedirsən?

Aldı Valeh

Fikrim edir asimani ziyarət, 
Eşit ustad, deyim, hara gedirəm!
Yükümü tutmuşam ərşi- əladan
Sevda üçün bir bazara gedirəm! 

Aldı Səməd

Yükünü tutmusan ərşi- əladan,
Qatarları gəlsin Kərbübəladan!
Nəcəf çöllərindən, Məkkə binadan, 
Söylə görüm Valeh, hara gedirsən? 

Aldı Valeh

Dərsimi vermisən İncil, Qurandan,
Zəburdan, Tövratdan sirri - imandan
Adəmdən başlamış axır zamandan, 
Onlarınan zəncir – dara gedirəm! 

Aldı Səməd

Səməd içib min bir eşqin camını,
Əzbər deyər hər xilqətin sanını,
Sənə bağışlayır öz kərvanını,
Sahib sənsən o, bazara gedirsən. 

Aldı Valeh

Zərnigar Dərbənddə dönüb aslana,
Otuz doqquz aşiq salıb zindana,
Valehi çağırır cəngi- meydana,
Canım ustad, o, meydana gedirəm!
 
Sözlər tamama yetdi Səməd dedi: –Valeh, indi mənə yaxşı-yaxşı qulaq as, dediyim sözlərə cavab istərəm: 

Aşıq Səməd

Uğur olsun səfərinə, dayanma!
Bürüyübdü qəmli xəyanət səni!
Şagirdlər imdadı sənsən dünyada!
Aşiqlər eyləyər ziyarət səni! 

İsmini sorsalar denən, yek- tayam
Natiqi elmidə qəlbi dəryayam,
Naşı deyiləm Haqdan gələn sevdayam!
Açan əli etməz xəcalət səni!

Əldə Quran Səməd baxır göylərə,
Qocalmışam, mizrab çatmır simlərə,
Bəlkə öldüm, görüş qaldı məşərə,
Tapşırıram Haqqa əmanət səni!

 Sözlər tamama yetdi. Valehin anası dedi: – Ay Səməd, mən səni gətirdim ki, qoyma Valeh gedə, demədim ki, gəl bunu yola sal. Səməd dedi: - Ay Püstə, getməsə olmaz. 
 Bəli, səhəri gün Abdal-Gülablı cəmaəti Valehi yola salmaq üçün toplaşdılar Səfirlər tirəsinə. Aşıq Valeh yola düşmək istəyəndə gördü nişanlısı Sənəm asta-asta ağlayır. Sənəmi ağlar görən Valeh aldı görək nə dedi: 

Gəl sevgilim, halallaşaq ayrılaq,
Getdim öldüm, bəlkə bir də gəlmədim. 
Gözüm baxsın o gözlərə doyunca, 
Getdim öldüm, bəlkə bir də görmədim. 

İşi belə görən aşıq Səməd tavar sazını aldı sinəsinə, Sənəm əvəzindən aldı, görək nə dedi:

Yaman yerdə ağlar qoydun qəlbimi,
Get Valehim, sağlıq ilə gələsən!
Taleh yazan belə etdi dərdimi,
Get Valehim, sağlıq ilə gələsən! 

Aşıq Valeh

Gecə-gündüz yahu deyib çağlarsan,
Şənlik məqamında qara bağlarsan,

Ölsəm məni nakam deyib, ağlarsan!
Əcəl yetdi, bəlkə bir də gəlmədim. 

Aşıq Səməd

Ömür boyu unudulmaz bu halət, 
İnam ilə qəbul olar ziyarət,
Tapşırmışam səni Haqqa əmanət,
Get Valehim, sağlıq ilə gələsən! 

Aşıq Valeh

Valehəm, yolda yoxdur zavalım, 
Sarsılıb taqətim, pozulub halım
Sərsəm edir sərim, çaşır xəyalım, 
Ömür bitdi, bəlkə bir də gəlmədim. 

Aşıq Səməd

Səməd deyir, oyan qəflətdə yatma, 
Kam alıb, Dərbənddə mətləbə çatma!
Ağlar qalan Sənəmini unutma!
Get Valehim, sağlıq ilə gələsən. 

Sözlər tamama yetdi. Səməd hönkür-hönkür ağladı. Ustadını Ağlar görən Valeh aldı görək nə deyir: 

Aşıq Valeh

Toplanan cəmaət, ağlayan ustad,
Gəlin, halallaşaq, mən gedər oldum. 
Ömrümün mülkünü, eşqin bağını,
Vaxtsız aldı boran, çən, gedər oldum! 

Aldı Səməd görək nə deyir: 

Aşıq Səməd

Qəlbimin vüqarı, çeşmimin nuru,
Qəmgin olma bu səfərdən gələrsən.
Cismimin taqəti, sərimin şuru,
Şadlığınan bu səfərdən gələrsən. 

Aşıq Valeh

Sevib - sevilənlər olmaz cəfasız,
Neçə aşiq- nakam qalıb səfasız,
Zaman qarışıqdır, ömür vəfasız,
Gəlin halallaşaq, mən gedər oldum! 

Aşıq Səməd

Talanın itidir, şüurun cavandı,
Qarşındakı böyük bir imtahandı,
Məğlubiyyət tarixinə ziyandı,
Bu səfərdən, şadlığnan gələsən! 

Aşıq Valeh

Valehəm, ay ustad, səfərim iraq,
Zaval gəzir məni əlində çıraq, 
Qürbətdə qəribə kim olar, dayaq?
Gəlin halallaşaq, mən gedər oldum!