Kreditlərlə bağlı əhaliyə şad xəbər - Elman Rüstəmovdan açıqlama

Azərbaycan Mərkəzi Bankı əhalinin əmanətlərinin sığortalanmasının yeni modelini hazırlayır. Bu barədə bir neçə gün əvvəl keçirilmiş mətbuat konfransında Mərkəzi Bankın sədri Elman Rüstəmov bildirib.

Bəs əmanətlərin sığortalanmasının hansı modeli Azərbaycan üçün daha uyğun olar? Mövcud model Əmanətlərin Sığortalanması Fondundakı pul resurslarının kommersiya banklarının özlərinin vəsaitləri hesabına konsentrasiyasını təmin edir. Hazırkı modelin hansı çatışmazlıqları var?

Mövzu ilə əlaqədar bank məsələləri üzrə hüquqşünas Əkrəm Həsənova müraciət etdik. O, “Yeni Sabah” a açıqlamasında bildirib ki, əmanətlərin tam sığortalanması düzgün deyil:

“Hər bir halda bu əmanətlərin tam sığortalanması olmayacaq. Faktiki bu və ya digər şəkildə qismən sığortalanmaya qayıdış olacaq. Bizdə 2016-ci ilin mart ayından əmanətlərin tam sığortalanması sistemidir. Yəni məbləğindən asılı olmayaraq, faiz dərəcəsi müəyyən həddi ötməyən hər bir əmanət tam sığortalanıb. Ola bilər ki, məbləğ dəyişsin, 30 min yox, daha çox olsun. 

Əmanətlərin tam sığortalanması sistemi heç bir yerdə yoxdur. Yalnız Azərbaycanda belə bir sistem var idi. Mən elə 2016-ci ildən qeyd edirdim ki, bu, düzgün deyil. Çünki bizdə elə bir səhv təsəvvür var ki, guya bu əmanətlər dövlət hesabına sığortalanır. Əslində isə belə deyil, sahibkarların hesabına sığortlanır. Yəni hansısa bank müflis olur, müflis olduqdan sonra Əmanətlərin Sığortalanması Fondu əmanətçilərin əmanətini qaytarır. Sonra isə bankın əmlakını satıb, bankın verdiyi kreditləri qaytarıb və vətəndaşlara verdiyi pulu oradan götürürdü. Bankda yalnız vətəndaşların əmanətləri qalmayıb axı, sahibkarların da əmanətləri var. Onlara heçnə çatmır. Hər şey onların hesabına olur. Bu da birinci problemdir. Bu problem də sahibkarları banklardan qaçırdır. 

Məsələnin ikinci tərəfi də odur ki, əmanətlərin tam sığortalanması sistemi faiz dərəcələrinin yüksək olmasından xəbər verir, o cümlədən kreditlər üzrə. Tutaq ki, bir bankın faiz dərəcəsi yüksəkdirsə, deyək ki, 10%-lə qəbul edir, hamı oraya əmanətlərini qoyur. Faiz dərəcələrini aşağı salanda oraya heç kim getmir. Əmanəti yüksək faizlə qəbul edən bank krediti də yüksək faizlə verir. Bu da ikinci problemdir".

O bildirib ki, hazırkı model dəyişsə, banklar aşağı vaizlə kredit verə biləcəklər:

"Amma əmanətçilərin tam sığortalanması olmayanda, tutaq ki, əvvəlki sistemə qayıdırıqsa, onda vətəndaşlar bütün pullarını bir banka qoymur. Yəni vətəndaş əmanətini bölüb, banklara qoyur. Burada da aşağı faizlə əmanət qoymağa məcbur olur. Bu halda da banklar aşağı faizlə kredit verə biləcəklər. Bu, ölkə iqtisadiyyatı üçün yaxşıdır. Amma indiki vəziyyət düzgün deyil. Buna görə də yaxşı ki, Mərkəzi Bank artıq bu problomi həll etməyə başlayıb”.