İtaliyada çox sayda koronavirus qurbanında xəstəliyin genetik əsasını tapıblar

Ens.az bildirir ki, alimlər nadir genom xüsusiyyətlərinə görə SARS-CoV-2 -nin İtalyanların hüceyrələri ilə asiyalılar və bir çox digər ölkələrin sakinləri ilə fərqli bir şəkildə qarşılıqlı əlaqədə olduqlarını irəli sürürlər.

İtalyan molekulyar bioloqları, koronavirus infeksiyası simptomlarının şiddətindəki (COVID-19), eləcə də yeni növ koronavirusun müxtəlif ölkələrdə yayılma sürətindəki fərqlərin, bu ölkələrin sakinlərinin genomlarında ACE2 geninin bəzi versiyalarının üstünlük təşkil etməsi və ya olmaması ilə əlaqəli ola biləcəyini müəyyən ediblər. Onlar bu faktorun bu qədər iyaliyalıın COVID-19-dan öldüyünü izah edə biləcəyini təklif edirlər. Alimlər öz qənaətlərini medRxiv elektron elmi kitabxanasında dərc olunan məqalədə izah ediblər.

"Biz ACE2 genində italyanlar və digər Avropa xalqları arasında olduqca yayılmış və Asiya xalqları arasında demək olar ki, mövcud olmayan üç variasiya kəşf etdik. Hesablamalarımızdan göründüyü kimi, genin bu versiyaları virusun hüceyrələrlə qarşılıqlı təsirinin xüsusiyyətlərini dəyişdirə, yayılma sürətinə, habelə ölüm nisbətinə təsir edə bilər "deyə tədqiqatçılar yazırlar.

SARS-CoV-2 yeni koronavirusu ACE2 zülal molekullarından istifadə edərək insan və digər məməlilərin ağciyər hüceyrələrinə daxil olur. Tənəffüs zamanı ağciyər kapilyarları ilə qaz mübadiləsi keçirdiyinə görə alveolların hüceyrələrinin bəzi növlərini əhatə edir. Elm adamları çoxdan aşkar etdilər ki, ACE2 SARS-in törədicisi olmaqla yeni növ koronavirusun yaxın qohumu olan SARS-in həyat fəaliyyətində əhəmiyyətli oynayır.

Bu zülalı kodlaşdıran gen ACE2-nin quruluşunu ciddi dərəcədə dəyişdirən bir neçə fərqli xüsusiyyətə malikdir. İtaliyalı tədqiqatçıları bu cür fərqlərin virusun bu zülalın artmasına necə qoşulduğunu və ondan hüceyrələrə girməkdə istifadə etdiyi ilə maraqlanırdılar.

Epidemiyanın genetik kökləri

Bu suala cavab vermək üçün elm adamları, NIG layihəsində iştirak edən İtaliya sakinlərinin yeddi min genomunu təhlil etdilər. Bunda məqsəd genetik müxtəlifliyi öyrənmək və italyanların genlərində müxtəlif dəyişikliklərin baş vermə tezliyini qiymətləndirmək idi. Bu məlumatlardan istifadə edərək, bioloqlar mövcud ACE2-nin bütün variantlarını seçmiş və bu gendəki kiçik mutasiyaların onun tərəfindən kodlanmış zülal və virusun yapışmasına necə təsir göstərə biləcəyini araşdırmışlar.

Ümumilikdə, bioloqlar bu genin tapılan üç variantını, həmçinin ACE2-nin üçdən çox nadir variantını aşkarlayıblar. Onların sonrakı hesablamaları göstərib ki, bu reseptorun tez-tez rast gəlinən variantlarından biri olan p.Asn720Asp, habelə Asiya xalqlarına xas olan ACE2 dəyişkənliklərindən fərqli olaraq koronavirusla qarşılıqlı təsir göstərən üç nadir mutasiyadır.

Onların qarşılıqlı əlaqələrinin təbiətinin necə dəyişməsi haqda elm adamları hələ də dəqiq bir şey deyə bilmirlər. Bununla belə onlar təklif edirlər ki, İtaliya və digər cənub Avropa ölkələri sakinləri arasında ACE2-nin strukturunda oxşar ölümlər Cənubi Koreyada, Çində və Sinqapurda ölüm göstəricisindən niyə bir neçə dəfə çox olduğunu izah edə bilər.

Bundan əlavə, populyasiyada ACE2-nin çox sayda fərqli versiyası, tədqiqatçıların fikrincə, riskli olmayan gənc və sağlam xəstələrin bəzən koronavirus infeksiyası səbəbindən ölməsini izah edə bilər. Bundan əlavə, bu, koronaviurusların qadınlara nisbətən kişilərə daha çox təsir etdiyini də izah edə bilər. Bunun doğru olub olmadığını gələcək araşdırmalarda tapmağı planlaşdırırlar.

Mənbə: tass.ru