Biznesi necə planlamaq lazımdır?

Bir çox sahələrdə olduğu kimi sahibkarlıq fəaliyyəti zamanı görəcəyiniz işin düzgün və hərtərəfli planlaşdırılması uğurlu fəaliyyətin təməlidir.

1) Hansı fəaliyyətlə məşğul olmaq istədiyiniz haqda dəqiq məlumat 
Adətən, kiçik sahibkarlıqla məşğul olan şəxslər təcrübəsi və bacarığı olan sahələrdə fəaliyyət göstərirlər. Misal üçün, kənd təsərrüfatı sahəsində müvafiq bilik və təcrübəyə malik olan şəxslər sahibkarlıq fəaliyyətini bu istiqamətdə qurması onlara digər təcrübəsiz rəqiblər qarşısında bir sıra üstünlüklər verir.

2) Məşğul olmaq istədiyiniz fəaliyyət üçün Sizə tələb olunan resurslar (maliyyə vəsaiti, işçi qüvvəsi, ofis, anbar və torpaq sahəsi və s.)
Sahibkarlıq fəaliyyətinin xüsusiyyətlərindən asılı olaraq tələb olunan avadanlıqlar, qurğular və sair vasitələr, onları əldə etmək üçün lazım olan maliyyə vəsaiti və müvafiq ixtisasa malik işçi qüvvəsi barədə dəqiq məlumata sahib olmalısınız.

3) Bazarın təhlili
Bu mərhələdə sahibkar təklif edəcəyi məhsulun (işin, xidmətin) potensial müştərilərin sayı, oxşar məhsul (iş, xidmət) təklif edən rəqib sahibkarlar barədə məlumatları təhlil edir və əldə etdiyi məlumatlar əsasında müvafiq qərarlar verir (misal üçün, satış yerinin düzgün təyin edilməsi, təklif etdiyi məhsulun digər oxşar məhsullardan fərqləndirəcək və müştəriləri cəlb edəcək xüsusiyyəti və s.).

4) Satışın təşkili
Satışın təşkili zamanı əsas nəzərə alınan amillərdən biri təklif edilən məhsulun (işin, xidmətin) qiymətidir. Qiymətin formalaşmasında bir sıra faktorlar nəzərə alınmalıdır: məhsulun hazırlanmasına çəkilən ümumi xərclər, sahibkarın gəlirlilik norması, bazarda eyni məhsulun orta qiyməti və s. Bununla yanaşı, məhsulun satıcısı əvvəlcədən alıcılar ilə (ərzaq məhsullarının istehsalçılarından və satıcılarından alan tədarük və təchizat dövlət agentiyi, distribyutorlar, topdan satış mərkəzləri, mağazalar və s.) hazır məhsulun satılması ilə bağlı razılığa gələ bilər.

Misal

Beyləqan rayonunun Birinci Şahsevən kəndində yaşayan Əliyev Xəlil Məmməd oğlu heyvandarlıqla məşğul olmaq qərarına gəlir. Onun bu fəaliyyətlə məşğul olması üçün böyük təcrübəsi və 6 hektar otlaq sahəsi vardır. Sahibkar bəslədiyi xırda buynuzlu mal-qaranın bir hissəsini topdan satış mərkəzlərinə, digər hissəsini isə Beyləqan şəhərində pərakəndə qaydada satmağı planlaşdırır.
Bazarın təhlili zamanı müəyyən edilir ki, diri şəkildə xırda buynuzlu mal-qaranın alınmasına tələbat böyükdür. Bu sahədə rəqabət böyük olsa da, bazarın həcmi sahibkara burada öz yerini tutmağa və normal fəaliyyət göstərməyə imkan verir. Əldə edilən məlumatdan bəlli olur ki, qoyunun diri şəkildə 1 kiloqramı (kq) topdan satış mərkəzləri tərəfindən orta qiymətlə 2,5 manata, quzunun 1 kq-ı isə orta qiymətlə 3,5 manata alınır. Eyni zamanda, Beyləqan şəhərinin pərakəndə ticarət obyektlərində 1 kq qoyunun diri şəkildə orta qiyməti 3 manat, quzunun 1 kq-nın orta qiyməti 4 manat təşkil edir. Bu isə o deməkdir ki, satılacaq quzunun orta çəkisi 14 kq, qoyunun isə orta çəkisi 20 kq olduğu halda, topdan satış mərkəzlərinə 1 quzunu 49 manata, 1 qoyunu isə 50 manata satmaq mümkün olduğu təqdirdə, pərakəndə şəkildə 1 quzudan 56 manat, 1 qoyundan isə 60manat gəlir əldə etmək olar.

Hesablama qaydası:

Sahibkarın ilkin hesablamalarına görə, pərakəndə ticarəti üçün icarəyə götürdüyü obyektin ərazisində xırda buynuzlu mal-qaranın satışına gündəlik tələbat 2 baş qoyun və ya 40 kq, təklif isə 1 baş qoyun və ya 20 kq təşkil edir. Sahibkar qalan 1 baş qoyun və ya 20 kq tələbatı ödəmək niyyətindədir. Sahibkarın hesablamalarına görə obyektinin gündəlik gəliri 60 manat, aylıq gəliri isə 1500 manat (60 manat x 25 gün) təşkil edəcək.
Fəaliyyətə başlamazdan əvvəl sahibkar xərclər smetasını tərtib etməlidir. Qeyd etdiyimiz misalda çəkliəcək xərclər smetası aşağıdakı kimi olacaq:

Göründüyü kimi, Xəlil Əliyevin sahibkarlıq fəaliyyətinə başlaması üçün ilkin olaraq ona 7.115 manat məbləğində maliyyə vəsaiti lazımdır.