Azərbaycanın ilk qadın xanəndəsi: Toylara kişi paltarında gedirmiş

Azərbaycanın ilk peşəkar qadın xanəndəsi Mirzə Güllər olub. Sabirabadın Cavad kəndində doğulan Mirzə Güllər XIX əsrin sonu, XX əsrin əvvəllərində yaşayıb-yaradıb. 

Mirzə Güllər haqqında yetərincə məlumat olmasa da, onunla bağlı xatirələrini qardaşı oğlu Rəcəb Əsədov Oxu.Az-a danışıb.

Onun sözlərinə görə, gözəl və məlahətli səsə malik Mirzə Güllərin doğulduğu kənddə xanəndəlik etməsi dindarların, mövhumatçıların xoşuna gəlməyib.

R.Əsədov deyib ki, bibisi xanəndəlik etdiyinə görə atası Fərəc onu həmişə “üz qarası” bilib:

“Ona dəfələrlə deyiblər ki, kənd qızları necə yaşayır, sən də elə yaşa. Amma Mirzə Güllər deyilənlərlə razılaşmayıb. Nəhayət, daim təqib və təhdidlərə məruz qalan Mirzə Güllər günlərin birində doğma ocağını tərk edərək Şamaxıya getmək məcburiyyətində qalır”.

O bildirib ki, yaradıcılığının əsas hissəsini burada davam etdirən Mirzə Güllər Mahmud ağaya pənah aparır:

“Mahmud ağa nüfuzlu şəxsiyyət olduğundan icazəsi olmadan kimsə yaşadığı evə girə bilməzmiş. Bu minvalla Mirzə Güllər ağanın evində qalmaqla yenə toy məclislərində oxuyurmuş. Toy məclislərinə kişi paltarında getdiyindən onun qadın olduğunu kimsə bilməyib”.

Dövrün məşhur xanəndə qadını olan Mirzə Güllər nəinki Şirvanda, hətta İranda, Tiflisdə, İrəvanda böyük şöhrət qazanıb. O, “Şur”, “Mahur-hindi”, “Rast”, “Segah”, “Heyratı-Kabili”, “Bayatı-Şiraz”, “Bayatı-Qacar” muğamlarını xüsusi məlahətlə oxuyub.

 

1914-cü ildə Kiyevdə “Monarx-Rekord” səsyazma studiyası bu qüdrətli el sənətkarının səsini qrammofon valına yazıb. Həmin vallardan yalnız bir-ikisi bu günümüzə qədər gəlib çatıb.

Qohumlarının dediyinə görə, Mirzə Güllər Şamaxıdan sonra Lahıca köçüb. Burada bir qədər yaşayandan sonra vəfat edib və Lahıc qəbiristanlığında dəfn olunub.