Yeni şəxsiyyət vəsiqələrinin özəlliyi və köhnələrin taleyi necə olacaq

Cari il sentyabrın 1-dən etibarən Azərbaycan vətəndaşlarına yeni nəsil şəxsiyyət vəsiqələrinin verilməsinə başlanılıb. Yeni nəsil şəxsiyyət vəsiqələri təhlükəsizlik nöqteyi-nəzərdən köhnə vəsiqələrdən daha üstündür.

Bu vəsiqələrə vətəndaşın yaşayış yeri üzrə qeydiyyatı, ailə vəziyyəti haqqında məlumatlar, habelə şəxsiyyət vəsiqəsi sahibinin biometrik fotosu və digər fərdi göstəriciləri özündə birləşdirən elektron daşıyıcı (çip) yerləşdirilib. Yeni nəsil vəsiqələr digər ölkələrin müvafiq orqanları ilə biometrik informasiya mübadiləsinin tənzimlənməsində müstəsna əhəmiyyət kəsb edir.

Amma son zamanlar yeni nəsil şəxsiyyət vəsiqəsinin bəzi qurumlar tərəfindən oxunulmaması, 3 gün müddətinə verilməməsi, çiplərdə problemlərin olması ilə bağlı iddialar irəli sürülüb.

Sputnik Azərbaycan-ın əməkdaşı bütün deyilənlərə aydınlıq gətirmək məqsədilə Daxili İşlər Nazirliyi Baş Pasport, Qeydiyyat və Miqrasiya İdarəsinin Qeydiyyat və Şəxsiyyət vəsiqəsi şöbəsinin rəisi, polis mayoru Jalə Nəsibova ilə həmsöhbət olub.

- Jalə xanım, yeni şəxsiyyət vəsiqələrinin çipində yerləşdirilən məlumatların oxunmasının mümkünsüzlüyü barədə müəyyən iddialar səsləndi. Bu məsələ araşdırıldımı, nəticəsi necə oldu?

- Bəli, araşdırıldı. Qeyd edim ki, bu layihə dəfələrlə təxirə salınmışdı. Yeni nəsil şəxsiyyət vəsiqələrinin verilməsi ilk dəfə 5 il öncə nəzərdə tutulmuşdu. Məsələ təxirə salındığı üçün müvafiq qurumlarda hazırlıq sonrakı dövrlərə təxirə salındı. Hazırda yeni nəsil şəxsiyyət vəsiqələrinin oxunmadığı qurumlarda proqram yenilənməlidir. Şəxsiyyət vəsiqəsinin çipində göstərilən məlumatların oxunması üçün nəzərdə tutulmuş xüsusi fayllar sentyabr ayından Daxili İşlər Nazirliyinin, eləcə də Baş Pasport, Qeydiyyat və Miqrasiya İdarəsinin saytlarında yerləşdirilərək istifadə qaydası barədə ətraflı məlumat verilib. Təəssüf ki, əksər istifadəçilər elektron şəxsiyyət vəsiqəsi məlumatlarının oxunması üçün zəruri tədbirlərin görülməsinə nədənsə təşəbbüs göstərmir. Nəticədə onlara həmin sənədlə müraciət edən vətəndaşlara xidmət göstərə bilmədiklərinə görə sonuncuların haqlı narazılığına şərait yaradırlar.

Hüquqi və fiziki şəxslər həmin faylları Daxili İşlər Nazirliyinin və Baş Pasport, Qeydiyyat və Miqrasiya İdarəsinin rəsmi internet saytlarında yerləşdirilmiş və linklərindən yükləyərək istifadəçi təşkilatın (fiziki və hüquqi şəxsin) istifadə etdiyi proqram təminatına inteqrasiya etməklə vəsiqə sahibi barədə məlumatları xüsusi qurğu olan "çip rider" vasitəsilə oxuya və zərurət olduqda eksport edə bilərlər.

Bununla əlaqədar, Daxili İşlər Nazirliyinin Baş Pasport, Qeydiyyat və Miqrasiya İdarəsi olaraq aidiyyatı orqanlara, o cümlədən mülkiyyət növündən, təyinatından və idarəetmə formasından asılı olmayaraq, idarə, müəssisə və təşkilatlara, bank-maliyyə qurumlarına, digər hüquqi və fiziki şəxslərə bir daha müraciət edirik. Onları yeni nəsil şəxsiyyət vəsiqəsinin elektron daşıyıcısında (çipdə) yerləşdirilmiş məlumatların oxunması, həmçinin vətəndaş məmnunluğunun təmin edilməsi üçün bütün zəruri tədbirləri görməyə çağırırıq. Qeyd edim ki, bir sıra qurumlar, xüsusən bank sektoru artıq bu problemi özlərində həll edib.

- Sizcə, əslində, problem nədən qaynaqlanır?

- Əvvəllər şəxsiyyət vəsiqləri AZE seriyası ilə idi. İndi isə AA seriyası ilədir. Yenilənmə olmadığı üçün seriyalar üst-üstə düşmür və vəsiqə oxunmur. Amma vəsiqə çap olunubsa, keyfiyyət nəzarətindən keçibsə, deməli, işlək vəziyyətdədir. Əgər vəsiqə çap edilibsə, deməli heç bir problem yoxdur. Bu zaman "vəsiqə işləmir, çipdə problem var" fikirləri əsassızdır.

- Yeni şəxsiyyət vəsiqələrinin verilməsi zamanı vətəndaşların müxtəlif problemlər yaşadığı iddiaları ortaya atılıb. Məsələn, yeni şəxsiyyət vəsiqələrinin 3 gün müddətinə verilmədiyini söyləyənlər də var...

- Yeni nəsil şəxsiyyət vəsiqələri 6 dövlət qurumunun məlumatları əsasında hazırlanır. Çap zamanı da vəsiqələr bir neçə mərhələdən keçir. Bu mərhələlərdən biri də elektron imza sertifikatlarının çipə yapışdırılmasıdır. Vəsiqələrin çapı zamanı aidiyyatı qurumlara sorğular göndərilir və bu sorğuların cavabının gəlməsi bir qədər vaxt aparır. Sistem hələ yenidir. Yeni nəsil şəxsiyyət vəsiqəsinin qısa müddətə verilməsində istisnalar edilmədiyi üçün köhnə nümunəli şəxsiyyət vəsiqələri də müəyyən müddət paralel verilib.