Sovet üslubunda fotoşop: diktatorun arzulamadığı adamları fotolardan necə təmizləyirdilər

Şəkillərin redaktəsi, Adobe qrafik redaktorunun 1990-cı ildə meydana gəlməsindən  xeyli əvvəl başlayıb. 

SSRİ dövründə retuş ustaları yalnız kino sənayesinə işləmirdilər, əsasən onların işi təbliğat maşınının ehtiyaclarının təmin olunmasına yönəldilmişdi və bu uşaqlar öz işinin öhdəsindən inanılmaz dərəcədə məharətlə gəlirdilər.

Retuş üzrə mütəxəssislər yalnız geniş kütlələr üçün şəkillər emal edib və  hazırlamırdılar, həm də repressiya olunmuş və "xalqların rəhbəri" üçün arziolunmaz  insanları silməklə mövcud fotoşəkilləri səssizcə dəyişdirirdilər. 

_{Yaroslavski, Kalinin, Stalin, Orconikidze, Petrovski. Petrovski xalq düşmənləri ilə əməkdaşlıqda günahlandırılaraq bütün vəzifələrdən uzaqlaşdırıldı və xeyli sayda  qohumu güllələndi.}

1970-ci ildə Sovet İttifaqına səfərə gələn britaniyalı yazıçı Devid Kinq sosialist dövlətinin ilk dövrünün fotoşəkilləri ilə dərindən maraqlandı. Əvvəlcə bütün maraq Trotski ətrafında idi, lakin sonra Kinq, Qərbdə də tapıla biləcək orijinalları ilə müqayisə edərək, retuş edilmiş fotolara baxmağa başladı. Sonra yazıçı sadəcə fotoşəkillərdən qəflətən yoxa çıxan inqilab liderlərinin taleyini olduğu kimi dərk etdi. 

_{Tanos funksiyası yəqin sovet təbliğatçılarından mənimsənilib}

Yazıçı "Komissar yoxa çıxır" adlı bütöv kitabı nəşr etdirdi, orada real insanları fotoşəkillərdən silən təbliğat retuşçularının işi haqqında danışdı. 

Retuş edənlər yalnız rejim tərəfindən arzu olunmayan insanları təmizləmədilər, həm də diktator Cuqaşvilinin çiçək xəstəliyindən yaranmış səpişikli üzünü hamarlayırdılar, ona rəng verirdilər ki, Ulyanovun işinin davamçısı, xalqların tək və düzgün rəhbəri kimi görünsün. 

Qeyd etmək lazımdır ki, bu uşaqların  çox işi var idi, çünki liderə yaxın bir çox insan vardı ki, paranoid düşüncələrə bürünmüşdü. Kimisə güllələdilər, kimisə postdan götürdülər, kimsə özü yox oldu və hər belə hadisədən sonra, onlara yalnız "lazımlı" insanları saxlamaqla  şəkildən təmizləmək  lazım idi.

Olduğu kimi

Yuxarıdakı bu məşhur foto 1919-cu ildə çəkilmiş və təxminən 20 nəfər təsvir edilmişdi! Şəkil Stalinizmin simvolu oldu, ona görə ki,  bir neçə onillikdən sonra hamı oradan uzaqlaşdırıldı və yalnız Cuqaşvili qaldı. Mətbəxdə belə tələffüz etmək üçün Stalin, Lenin və Kalinindən başqa hər hansı bir ad inanılmaz dərəcədə təhlükəli hala gəldi.

Foto, ölkənin diktator Cuqaşvilinin qurduğu totalitar rejimin təcəssümü oldu. Bu kabinet qurdu öz devrilməsindən qorxduğu üçün inqilab liderlərini sistematik şəkildə məhv etdi. Stalinin işi yalnız pərdə arxası ilə məhdudlaşırdı və xalqı bir daha hərbi çevrilişə sövq edə biləcək insanlara ehtiyac duymurdu. O illərin hadisələrini hərbi çevriliş mövqeyindən adlandırmaq daha düzgündür.

_{Yejov sadəcə yox oldu}

Hakimiyyətini itirmək və devrilmək qorxusu, Stalini güclü paranoyaya çevrildi və hətta repressiyanı təcəssüm etdirən sağ əli Yejov da rəqiblərin aradan qaldırmasının gürzünün altında məhv edilmiş oldu. Stalinin şəxsi cəlladına ehtiyac duymadı və dövlət çevrilişi hazırlamaq ittihamı ilə öldürüldü və hətta ona homoseksualizm damğası da vuruldu. 

Belə ittihamlardan və Yejovun aradan qaldırmasından sonra, rəhbərin adını həddini aşmış cəlladın adı ilə qaralamamaq üçün onu şəkillərdən müntəzəm təmizləməyə başladılar.

Şəkillərin retuşlanması və sonsuz özünü bəyənmə, yekunda inkişaf edən şəxsiyyətə pərəstişin apofeozu olmuş "Vətənimizin Səhəri" əsəri ilə nəticələndi.

Çox şəkillər redaktəyə məruz qalırdı. Bu şəkil, məsələn, liderlə əlaqələndirilmədi, amma yenə də maraqlıdır. 1917-ci il tarixi qeyd olunub, əsgərlərin bayrağında heç nə oxunmur və binada bir işarə zərgərlik satışının olduğunu göstərir. Ancaq tamamilə möcüzəvi bir şəkildə "Rədd olsun monarxiya"  və "Mübarizə edərək haqqını əldə edəcəksən" yazısı burada görünür.

_{ELə bil bir az çox oldu} 

Və məşhur "Lenin və Stalin zirvələrdə" əslində  saxtadır. Şəkil adi insanlara Ulyanov və Cuqaşvili arasındakı yaxın dostluğu göstərmək və xalqı yeni varis, xalqların lideri kimi qəbul etmək üçün hazırlanmışdı. Əhalinin bu iki nəfər arasındakı yaxın dostluq illüziyasını inkişaf etdirməsi üçün təbliğat maşını yorulmadan çalışırdı.

Mənbə: zen.yandex.az