Məhəmməd Füzuli - Rübailər (II hissə)

Ey cövhəri-eşqin əsəri cismü ərəz,
Yox aşiqə səndən özgə aləmdə qərəz.
Çün bildin əsirinəm tərəhhüm qıl kim,
Tədbir gərək, müşəxxəs olduqda mərəz.

Zahid, meyi-nabdəndir ikrah qələt!
Sən xah sözüm səhih tut, xah qələt.
Məscidlərə girdigim degil rəğıbətdən.
Sərməstligimdən eylərəm rah qələt.

Dağ urma dili-həzinə, ey mişkinxət!
Gər maili-hüsnü xəttsən, qılma qələt
Kim, eyləməmiş katibi-divani-qəza,
Dil hərflərin qabili-təzyini-nüqət!

Mey nəfyini eyləyib şüar, ey vaiz!
Tutdun rəhi-tə’ni-eşqi-yar, ey vaiz!
Tərki-meyü məhbub edəriz cənnət üçün,
Şərh eylə ki, cənnətdə nə var, ey vaiz!

Təhdid ilə keçdi ruzigar, ey vaiz!
Fövt oldu şərabü vəsli-yar, ey vaiz!
Gər kövsərü hur isə qərəz, vermə əzab,
Nə tərk buyur, nə intizar, ey vaiz!

Ey vəsfi-cəmalinə təhəyyür mane’,
Vermiş sənə isbati-kəmalin sane’.
Vəslində cəfayi-tə’neyi-əğyarın,
Hicrində məni xəyalə etmiş qane’.

Pərvanəyə zülmi-bihesab eylər şəm’,
Zülm oduna bağrını kəbab eylər şəm’,
Guya ki, bilir zülm sərəncamı nədir,
Bihudə degil ki, iztirab eylər şəm.

Hər şam yetər vüsali-cananə çirağ,
Ta sübh qalır həmdəmü həmxanə çirağ.
Rəşk odinə yandırdı məni hər saət,
Vəhm eyləməz ahim oduna yanə çirağ.

Hər gəh ki, bahar qıldı arayişi-bağ,
Növmidlik urdu laləvəş bağrıma dağ,
Zira tikən üzrə tutdu bülbül məskən,
Gül bad güzərgəhində yandırdı çirağ.

Yox dəhrdə bir müvafiqi-təb’ hərif
Kim, söhbəti dilgüşa ola, təb’i zərif.
Fəryad ki, nacins müsahiblər ilə
Bifaidə zaye’ oldu ovqati-şərif.

Mən zöhdü vərə’dən urmazam lafi-xilaf,
Daim rüxi-sadə istərəm, badeyi-saf.
Tərki-meyü məhbub edə bilmən mütləq,
Gər etmək olur, derəm, zəhi bihudə laf.

Ey navəki-bidadinə hər sinə hədəf!
Vey cövhəri-peykaninə hər didə sədəf!
Fəryadü fəğanım qəmi-hicranından,
Bəzmi-qəmədir naleyi-ney, novheyi-dəf.

Ey saliki-rahi-həq, sənə qət’i-təriq,
Düşvardır olmasa rəfiqin tovfiq.
Tut daməni-mürşidi-təvəkkül ki, sənə
Məqsud müyəssər ola, tovfiq rəfiq.

Sərmənzili-hər muradə rəhbərdir eşq,
Keyfiyyəti-hər kəmalə məzhərdir eşq,
Gəncineyi-kainatə gövhərdir eşq,
Hər sadir olan nəş’əyə məsdərdir eşq.

Üşşaqə degil qeydi-əlaiq layiq,
Hərgiz qəmi-ruzigar çəkməz aşiq.
Qeydi-qəmi-ruzigar bir illətdir,
Ol illətə eşqdir təbibi-haziq.

Ya mən bəsət əl-ərzə və əcr əl-əflak,
Idraku kəmalihi kəmalül-idrak.
Fil-ərzi və fis-səmai la rəbbə sivak,
Ma nə’büdü ya vahidü, illah iyyak^[5].

Ya mən bikə iltica’u mən kanə sivak,
Tuba limən iqtəda bima fihi rizak.
Bürhanukə filkəmali yəkfi lovlak,
Lovlakə ləma darə mədarül-əflak^[6].

Məcnun oda yandı şö’leyi-ah ilə pak,
Vamiq suya batdı, eşqdən oldu həlak.
Fərhad həvəs ilə yelə verdi ömrün,
Xak oldular onlar, mənəm imdi ol xak.

Ta həlqeyi-zülfi-yarə düşdün, ey dil!
Dami-qəmi-ruzigarə düşdün, ey dil!
Əfsus ki, qütbi-əhli-cəm’iyyət ikən
Ol dairədən kənarə düşdün, ey dil!

Xurşid ki, qıldı sübhdəm ərzi-cəmal,
Dərgahinə üz sürmək ilə buldu kəmal.
Çün yetdi kəmalə, etdi sən mah ilə bəhs,
Ol tərki-ədəb verdi kəmalinə zəval.

Məh durdu müqabil sənə bulduqda kəmal,
Gördü ki, özündə səncə yox hüsnü cəmal.
Bir qayətə yetdi, incəlib qəmdən kim,
Zə’fi-bədənilə bədr ikən oldu hilal.

Ey üqdəgüşayi-rişteyi-tədbirim!
Hər taətə əfvin səbəbi-təqsirim.
Təqsirimə etmə özgə təqdiri-cəza,
Şərməndəligim yetər mənim tə’zirim.

Qəd ənqəzəni dəvamü dai daim,
Ma li cəsədi ələl məsai qaim.
Ya laimü, lo vəqə’tə fima ənə fih
Vəllahi lənasəhtə və lümtəl-laim^[7].

Həmdəm, gör axan sirişki-alimni mənim,
Tutmuş rüxi-kəhrübamisalimni mənim.
Billah, yürü ol gülruxə ərz eyləyə gör,
Bir rəng ilə bu surəti-halimni mənim.

Əfqandır işim, sərvi-xuramının üçün,
Qandır cigərim, qönçeyi-xəndanın üçün,
Eşqində qəmü qüssə çəkib, pir oldum,
Mən pirə tərəhhüm et, igit, canın üçün!

Qəd şərrəfəkəllahü bitovfil-hərəmeyn,
Min rö’yəti məşhədeyni qərrət ləkə eyn,
Tuba limən əlqakə, ləinənnət-təhqiq,
Mən zarəkə, qəd zarə Əliyyən və Hüseyn^[8].

Ey qaib olan dideyi-xunbarimdən!
Vey rahət olan sineyi-əfgarimdən!
Mən varimi yox səninçün etdim, nə rəva
Sən tutmayasan xəbər yoxü varimdən.

Xunabə töküb dideyi-giryanimdən,
Sənsiz boyadım yer üzün öz qanimdən.
Öz qanimi eylərəm özümlə də’va,
Getməzsə əlim, nola, giribanimdan.

Qəddinə dedim ki, sərvi-bustandır bu!
Tünd oldu ki, ey xəstə, nə hədyandır bu.
Pabəstəvü urü bizəbandır dedigin,
Xəndanü qəbapuşü xuramandır bu.

Dedim ləbinə: lə’li-Bədəxşandır bu!
Güldü, dedi: ey fəqir, böhtandır bu!
Bir daşə nə rəng ilə qılarsan nisbət,
Şirinü şəkərfəşanü xəndandır bu.

Yandırdı məni şövqi-cəmalın, ey mah!
Hər ləhzə əcəb degil yetirsəm gögə ah!
Zülfün girehi çıxdı əlimdən nagah,
Gör kim, nə cəfa etdi mənə bəxti-siyah.

Rüxsarə səri-zülfi pərişan eylə!
Gözdən güli-rüxsarını pünhan eylə!
Bir neçə pərişanları öz halına qoy,
Hər ləhzə yetər, qəsdi-dilü can eylə.

Müjganımı, ey şəm’, gühərbar etmə!
Pünhan qəmimi aləmə izhar etmə!
Eşq əhlinə zülmdür vəfa eyləməmək!
Zinhar, bu zülmü etmə, zinhar etmə!

Rüxsarına ey etmə nigah etdigimi,
Göz yaşı töküb, naləvü ah etdigimi.
Ey padişəhi-hüsn, tərəhhüm çağıdır!
Əvf eylə ki, bilmişəm günah etdigimi.

Fəryad ki, eşq biqərar etdi məni,
Dərdü qəm ilə zarü nizar etdi məni.
Xaki-səri-kuyində qübar etdi məni,
Sərgəştəvü xarü xakisar etdi məni.

Gördüm səni, əldən ixtiyarım getdi,
Baxdım üzünə, səbrü qərarım getdi.
Xak oldumü hər yana qübarım getdi,
Əlqissə, qapından e’tibarım getdi.

5.  Tərcüməsi: Ey yeri döşəyən və fələkləri hərəkətə gətirən,

Kamalının dərki idrakın kamilliyidir.
Yerdə və göydə səndən başqa Allah yoxdur.
Ey tək olan, səndən başqa kimsəyə ibadət etmirik.

6. ↑ Tərcüməsi: Ey hamının pənah gətirdiyi,
Sənin razılığın uğrunda çalışanlara eşq olsun.
Kamalına dəlil “lövlak” kifayətdir.
Sən olmasaydın fələk mədari dolanmazdı.

7. ↑ Tərcüməsi: Daimi xəstəlik məni vəziyyətə saldı.
Cəsədim artıq çalışmaqla ayaq üstə duran deyil.
Ey məni məzəmmət edən, mənim halıma düşəsən,
Allaha and olsun, nəsihət edərdin, məzəmmət edənləri isə
məzəmmət edərdin.

8. ↑ Tərcüməsi: Ey iki hərəmin təvafilə şərəflənən,
İki qəbri görməklə gözün işıqlandı.
Sənə çatanlara eşq olsun, doğrudan da,
Səni ziyarət edən Əlinin və Hüseyni ziyarət etmiş olur.