Məhəmməd Füzuli - Bəngü-Badə (IV hissə)

BƏRŞ HƏM MÜTTƏBE ŞÜDƏ ƏKNUN

Bərşə çün düşdü söz, dedi:

- Ey Bəng!

Onun ilə nə hasil eylər сəng?

Nə rəva сəng oylə sərkəş ilə,

Ələfi-xüşk netsin atəş ilə?

Neсə kim, mülkə ol verir rövnəq,

Kimsə meyl eyləməz sənə mütləq.

Sınmadan bu nizai tərk edəlim.

Bütün ikən bu mülkdən gedəlim.

PƏNDİ-MƏСUN BƏ GUŞİ-ƏSRARƏŞ

Dedi Məсun ona ki:

- Ey əsrar.

Nə həzimət, nə сəng eylə şiar.

Layiq oldur onunla sülh edəsən,

Gər tələb qılsa, yanına gedəsən.

Eylə dəfinə məkr ilən tədbir,

Safdildir, yeri mizaсinə gir.

Qafil etmə özün müdaradən,

Hiylə yeyrək deyilmi qovğadan?

BƏNG TƏDBİR KƏRDƏN İZHARƏŞ

Qılmadı Bəng hiç qövli pəsənd,

Gəlmədi hiç söz ona xürsənd.

Dedi: - Mən həm rəsul göndərərəm,

Sözlərinə сavab döndərərəm.

Qılsa taət, riayətim görsün,

Qılmaz olsa, siyasətim görsün.

ZİKRİ-MƏСUNÜ DƏR RİSALƏTİ-U

- Ey Müfərrih, sənədir indi ümid,

Olasan fəth qapusinə kilid.

Səndədir hüsni-xülqü lütfi-əda,

Çox görübsən məсalisi-hükəma.

Səndə irfan сəvahiri çoxdur,

Səndəki rütbə kimsədə yoxdur.

Qərəzim olmağa sən eylə şitab,

Sən mənə qövmsən, nə bu əshab.

Var, məndən Meyə nəsihət qıl!

Gər qəbul etməsə, fəzihət qıl!

DƏR SİFATİ-MEYÜ ŞƏRARƏTİ-U

Söylə: - Ey bihəyayi-bihudəgərd,

Müfsidi-hər səlah olan namərd!

Həmdəmin hər kim olsa leylü nəhar,

Gah divanədir, gəhi bimar.

Bu сahanda budur sənə təsir,

Ol сahanda dəxi zəqumü səir.

Sənsən ol rəhnümayi-əhli-əzab

Ki, ayağın yetən yer oldu xərab.

Məkrilən alın el evini yıxar,

Bu fəsadın sağınma, başə çıxar.

Ey bəsa əhli-təxtü sahibi-taс

Ki, qılıbsan səfihü divanə.

Qanda gəbr olsa, həmnişinindir,

Bu səbəbdən ki, dini dinindir.

Ulular səndən etməyə ikrah,

Olur, əlbəttə, asiyi-dərgah,

Sənsən olmuş müqəyyəd öz-özünə,

Сüzvi işdən çıxarsan el üzünə.

Kimə oldunsa məhrəmü yoldaş,

Gizli sirrini qıldın ellərə faş.

Əsərin düşsə hər yerə çoxü az,

Qılmaz əhli-şəriət onda namaz.

Çakərin oldu çəng, zar oldu,

Damənin tutdu dürd, xar oldu.

Tutdu bir ev himayətində hübab,

Eylədin al ilə evini xərab.

Şeyx Sənanə bir dəm oldun yar,

Tərki-din etdi, bağladı zünnar.

Həmzə tədbirin ilə qıldı əməl,

Naqeyi-Salehə yetirdi xələl.

Səndə yoxdur təriqeyi-сədü əb,

Sən ədəbsizən, onlar əhdi-ədəb.

Səndə yoxdur təbiəti-fərzənd,

Sən münafiqsən, ol səadətmənd.

Sirkə səndən dönəndə tapdı qəbul,

Məсlisi-əhli-şərə rahi-vüsul.

Bisəbəb hərzə-hərzə qılma qəzəb,

Şişəni çalma daşə, saxla ədəb.

Bəs ki, əhli-xətasənü mürtəd,

Qanda üz qoydun isə oldun rədd.

Bəsi evlər xərabdır səndən,

Açaram sirrini, tər olmaz isən,

Dürd nisbət mükəddər olmaz isən.

SİFƏTİ-BƏNG DƏR XƏYALATƏŞ

Mənəm ol tiztəb, pakzəmir

Ki, lətif etdi tiynətim təqdir.

Məndədir şəkli-qübbeyi-xəzra,

Əxtərim şahdanədən peyda.

Şeyxlər eylər ehtiram mənə,

Başları üzrədir məqam mənə.

Сövhərim qədr ilə mükərrəmdir,

Külli-tərkibə сüzi-əzəmdir.

Fələki-ənсümün mühəndisiyəm,

Сümlə elm əhlinin müdərrisiyəm.

Nola gəlsə mənə siğarü kibar,

Almağa dərsi-Məxzənül-əsrar.

Səbzeyi-busitani-idrakəm,

Zövqbəxşi-zəmiri-ğəmnakəm.

Xizr vaqif olub həqiqətimə,

Girdi ol rütbə ilə kisvətimə.

Mənə eldən dəyər təpanсavü zur,

Elə məndən yetər nişatü sürur.

Künсi-hər mədrəsə məqamımdır,

Firqeyi-əhli-elm ramımdır.

Şövkət əhlinə olmazam həmdəm,

Çəkməzəm şiddəti-məşəqqətü qəm.

Dövlətin çün məşəqqəti çoxdur,

Dövlətim var ki, dövlətim yoxdur.

Qanda bir müflisü qələndərə yar.

Məndə yox Mey kimi məhəbbəti-şur,

Dadlı sevməkdə olmuşam məşhur.

Meydən imanda gəlmişəm əfzun,

"İnnəməl-möminunə həlviyyun"

Füqəra firqəsinə mən başəm,

Müttəsil əhli-fəqrə yoldaşəm.

Səndən olğaс əsiri-dərd mizaс,

Sihhət üçün mənə olur möhtaс.

Qanda olsam müqərrəbü məhrəm,

Onda olmaz nişani-qüssəvü qəm.

Mənəm ayinədari-feyzi-əzəl,

Surətim cəngü siyrətim seyğəl.

Versəm ayineyi-zəmirə сila,

Görünür onda сümleyi-əşya.

Səbzxət dilbərəm, hiсabım yox,

Mənə aşiq yügüş, müqəyyəd çox.

Munсa fasiqlər içrə bibakəm,

Tən edər xəlq, leyk mən pakəm.

Mənə ariflərin iradəti var,

Arif oldur ki, saxlaya əsrar.

Ey bəsa binəvayi-müflisi-dun

Ki, xəyal ilə eylərəm Qarun.

Degiləm Badə kim, görüb atəş,

Əksilə nəsnə məndənü çıxa qəş.

Çəkmişəm şiddəti-hərarəti-nar,

Çıxmışam xalisü tamam iyar.

Aləmi bir xəyaldır dedilər,

Etimadi-məhaldır dedilər,

Qütbi-aləm bu gün mənəm məşhur

Ki qılır min xəyal məndə zühur.

Dərki-zatım sağınma asandır,

Sirri-karimdə əql heyrandır.

Bilməzəm qanda görmüşəm məktub,

Öz sifatımda bir hekayəti-xub.

DƏR SİFATİ-MÜRİDÜ HALATƏŞ

Bəsrədə bir müridi-rövşəndil

Bəngə olmuşdu ruzü şəb mail.

Onu salmışdı nəşeyi-Əsrar

Hər zaman bir xəyala leylü nəhar.

Bildi pir ol müridin əfalın,

Zövqi-Bəng ilə xoş keçən halın,

Qıldın məmnu söhbətindən onu,

Etdi məhrum həzrətindən onu.

Bir gün ol namürad, xəstəсigər

Saldı əсz ilə pir saru güzər.

Dedi: - Ey hər kəmalə rahbərim,

Ustadım, müəllimi-hünərim!

Nə səbəbdən günahkar olubam,

Nə günah eylədim ki, xar olubam!

Piri-saleh müridə verdi сəvab

Ki: - Mənə bu işində qılma itab.

Derlər Əsrar ilən olubsan yar,

Zövqi-Bəng ilə vaqifi-Əsrar.

Saluban qəsri-asimanə kəmənd,

Çox qılırsan təxəyyülati-bülənd.

Göydədir müttəsil sənin seyrin,

Sənə dərki qaçan yetər qeyrin.

Kamilüs-seyr oldüğun bildim,

Tərki-dərsü təəllümün qıldım.

Bu dəlil ilə Bəng kamil imiş,

Xəlqə ondan murad hasil imiş.

ŞÜDƏNİ-MEY BEСƏNG AMADƏ

Eyləgəс Bəng sözlərini təmam,

Qıldı Məсun risalətə iqdam.

Leyk ta görməyə сəfayi-qədəh,

Oxudu min kərə deayi-qədəh.

Badeyi-ruhbəxşü сanpərvər,

Qalmış idi mükəddərü müztər

İntizar içrə kim, qaçan Buzə

Dönə bir daxi ol сigərsuzə,

Qıla Bəngin hekayətin təqrir,

Görələr bir ona görə tədbir.

Dedilər: - Bəngə döndü Buzeyi-dun,

Leyk gəldi risalətə Məсun.

Şükr qıldı ki: - Nikbətim getdi,

Dövltimdir ki, onu dur etdi.

Meyə Məсnun verib xəbər varın,

Sərbəsər zahir etdi əsrarın.

Badənin hiddəti füzun oldu,

Qəhrdən rəngi laləgun oldu.

Yığdı yanına Badə əshabın.

Сəm qıldı müsaf əsbabın.

Dedi Məсunə: - İxtiyarın var,

Xah get, xah bunda eylə qərar.

Bildi Məсun ki, Bəng olu məğlub,

Özünü qıldı Badəyə mənsub.

Bəngdən keçdi, Badəxar oldu,

Sahibi-izzü etibar oldu.

BƏNG HƏM DƏR MÜQABİL İSTADƏ

Bəng həm oldu haldən agah,

Yığdı məqdur olduğunсa sipah,

Hər biri bir tərəfdə çəkdi səfi,

Oldu rəngin-bisat hər tərəfi.

ƏZMİ-MEYDAN NÜMUDƏNİ-ƏSRAR

Əvvəl Əsrar girdi meydanə,

Səhni-meydanda gəldi сövlanə,

Başını açdıvü götürdü kötək,

Girdi meydanə pəhlivanlar tək,

Urdu ğayətdə pəhlivanlığa laf,

İstədi pəhlivan kim, edə müsaf.

GÖFTƏNİ-SÜLH NÜQLİ-XİDMƏTKAR

Nüql gördü ki, ol iki bibak

Qılmaq istər biri-birini həlak.

Bildi kim, onlar ilə olsa сidal,

Ayağ altında ol olur pamal.

Bəng başına сizginib hər dəm

Yalvarıb düşdü Mey ayağına həm

Ki, məgər dəf ola təriqeyi-сəng,

Nə Mey etdi sözün qəbul, nə Bəng.

MƏN ŞON KƏRDƏNİ-MƏVİZ ƏZ СƏNG

Var idi bir müdəbbir, adı Məviz,

Vaqe ol əsrdə bir əhli-təmiz.

Həm şərabın atası, qardaşı,

Həm səfərlərdə Bəng yoldaşı.

Şamdən qıldı sülh üçün ilğar,

Qıldı onlara vəzlər təkrar.

Olmadı vəzü pənd faidəmənd,

Əhli-сəhlə nə sud vəzlə pənd?

ŞÜDƏNİ-NÜQL DƏR MÜQABİLİ-BƏNG

Nüql çıxdı onunla qılmağa сəng,

Qıldı bir həmlədə şəhid onu Bəng.

DƏR MÜSAF AMƏDƏN MƏVİZİ-TƏMİZ

Etdi əzmi-müsafi-Bəng Məviz,

Ol dəxi olmadı hərifi-sitiz.

ƏZ PEYƏŞ HƏM KƏBABİ-ATƏŞİ-TİZ

Ərseyi-rəzmi gərm qıldı Kəbab,

Zərbinə ol dəxi gətirmədi tab.

KƏRDƏNİ-BADƏ СƏNGRA MƏQDƏM

Gördü Badə ki, ləşgəri bir-bir,

Oldu ol nabəkar əlində əsir.

Vermədi qeyrə сəng üçün rüxsət,

Özünü çəkdi ortaya qeyrət

Çün sipahilik içrə mahir idi,

Ona tədbiri-сəng zahir idi.

Bir neçə itrətini qoydu kəmin,

Özü yalqız müsafə girdi həmin,

Girdi meydanə, eylədi сövlan,

Üzə çəkdi hübabdən qalxan.

Bəng ilə çün müqabil oldu Şərab,

Ləhzeyi qıldılar sualü сəvab.

KƏRDƏNİ-BƏHS BƏNGÜ MEY BA HƏM

Mey edir: - Mən nəbireyi-takəm!

Bəng edir: - Sən pəlidü mən pakəm!

Mey edir: - Mən nədimi-sultanəm!

Bəng edir: - Mən bir əhli-irfanəm!

Mey edir: - Hakimi-həvasəmü huş!

Bəng edir: - Sufiyəm mən əzrəqpuş!

Mey edir: - Mən şəfəq kimi aləm!

Bəng edir: - Mən sipehr timsaləm!

Mey edir: - Xoş mənimlədir aləm!

Bəng edir: - Qütbi-aləməm mən həm!

Mey edir: - Qəmli xəlqə qəmxarəm!

Bəng edir: - Sənсə mən dəxi varəm!

Mey edir: - Mən çiraği-ənсümənəm!

Bəng edir: - Rəşgi-səbzeyi-çəmənəm!

Mey edir: - Eşq piri-rahimdir.

Bəng edir: - Ol mənim pənahimdir!

Mey edir: - Növrəsi-сahansuzəm!

Bəng edir: - Piri-danişamuzəm!

Mey edir: - Eylərəm səni fani!

Bəng edir: - Dinmə, həddini tani!

Bəhs ilə olmadı çü qəti-niza,

Fitnə sülhü səlahə qıldı vida.

İbtida oldu çünki сəngü сədəl,

Bir neçə həmlə oldu rəddü bədəl,

Hiddəti-Bəng Meydən idi füzun,

Bəng qüvvət tapıb, Mey oldu zəbun.

Gördü çün dövlətində bimi-xələl,

İstədi üzri-səyyiati-əməl.

Nəzr edib eylədi xudayi güvah

Kim, bu növbət bu düşmən olsa təbah

Kimi tutdiysə eyləyə azad,

Etməyə kimsənin fəsadını yad.

Tapdı sail iсabəti-məsul,

Saf idi qəlbi, nəzri oldu qəbul.

Çıxdı nagəh kəmindən ol ləşkər,

Oldu Bəngin sipahi zirü zəbər.

Buzəvü Bərşü Bəng əsir oldu,

Kimi xürdü, kimi xəmir oldu,

Badənin xatirinə yetdi səfa,

Nəzr qılmışdı, nəzrə qıldı vəfa,

Qıldı azad o dörd sərhəngi:

Saqiyü Bərşü Buzəvü Bəngi.

Hər birin qıldı ğir işə məmur,

Aləmi etdi ədl ilə məmur.

Aqibət Bəng edib əhanətə ar,

Badənin xidmətindən etdi fərar.

İmdi gəzdikdə qorxa-qorxa gəzər,

Badə hər qanda görsə onu əzər.

Özünü mütləq aşikar etməz,

Mey olan yerlərə güzar etməz.

TƏLƏBİ-MƏĞFİRƏT Zİ RƏBBİ ĞƏFUR

Tövbə, ey girdigari-üzrpəzir.

Sözlərimdən kim, etmişəm təqrir.

Nitq verdin ki, vəsfi-zatın edəm,

Şərhi-keyfiyyəti-sifatın edəm,

Nə ki, övsafi-Mey qılıb əmda,

Bəng vəsfində olayım guya.

Allah-allah bu məhz isyandır,

Ğayəti-küfrü eyni-küfrandır.

Çün Füzulidürür mənim ləqəbim,

Əсəb olmaz gər olmasa ədəbim.

Var ümidim ki, üzrim ola qəbul,

Olmaya böylə сürm ilə məsul.

1. ↑ Hissələr şərtidir