Kompüter siçanının yaradıcısı vəfat etdi. Populyar cihaz ona pul və şöhrət gətirmədi

Ens.az bildirir ki, ilk kompüter siçanının (mouse) konstruktorlarından biri Uilyam (Bill) İnqliş ABŞ-da vəfat edib. Onun 91 yaşı vardı. Ölüm səbəbi tənəffüs çatışmazlığından olub. İnqliş kim idi və siçan prototipini necə yaratdı?

Uilyam İnqliş 1929-cu ildə Kentukki ştatının Leksinqton şəhərində anadan olub. Kömür şaxtasında işləyən elektrik mühəndisinin və evdar qadının oğlu idi. Uilyam və ya deyildiyi kimi, Bill, Arizonadakı  internat məktəbində oxudu və sonra Kentukki Universitetində elektrik mühəndisliyi üzrə təhsil aldı, "The New York Times" yazır.

Eyni zamanda, ilk siçanın gələcək yaradıcısı ABŞ Donanmasında, o cümlədən Şimali Kaliforniya və Yaponiyada xidmət etməyə vaxt tapıb. Daha sonra İnqliş Stenford Tədqiqat İnstitutunun əməkdaşı kimi işə düzəlib və burada Hyut Kreyn ilə birlikdə ilk tam maqnit arifmetik cihazlardan birini qurub. Və 1964-cü ildə Uilyam, Duqlas Enqelbart laboratoriyasının ilk işçilərindən biri olub. Sonuncu ilə birlikdə İnqliş ilk kompüter siçanını inkişaf etdirdilər.

Kompüter siçanı

Cihazın ideyası mərhum Enqelbartın ağlına gəldi, lakin sonradan ideoloji ilham verən şəxsin özünün dediyi kimi, bu yalnız "eskiz" idi, konstruksiya — tamamilə İnqlişin  xidmətidir.

Məsələ ondadır ki, XX əsrin 60-cı illərində kompüterlərlə iş yalnız yüksək ixtisaslı mütəxəssislərə əlçatan idi. Məlumatların giriş və çıxışı perfokartların və printerlərin köməyi ilə həyata keçirilirdi. Digər tərəfdən Enqelbart və İnqliş, ekrandakı görüntülərin idarə edilməsini əhatə edən hər kəs üçün sadə və başa düşülən bir interfeys konsepsiyasını yaratdı.

Beləliklə, 1963-cü ildə Stanford Universitetinin laboratoriyasında siçanın ilk versiyası ortaya çıxdı. Quruluşun başında bir düyməli taxta blok vardı. Dibində isə  iki təkərcik yerləşirdi. Onlar cihazın şaquli və üfüqi istiqamətdə aparılmasına imkan verirdi.

" "Mətnin redaktəsi bizi maraqlandırırdı. Məqsəd fərdi simvolları seçməyə kömək edəcək  cihaz yaratmaq idi" – İnqliş, Kompüter Tarixi Muzeyinə verdiyi müsahibədə bildirirdi.

Testlər göstərdi ki, manipulyator institutda hazırlanmış hər hansı digər cihazdan daha sürətli ekran ətrafında hərəkət etməyə imkan verir.

Qurğunu siçan adlandırdılar, çünki kompüterin ekran kursoru — CAT (ingilis dilindən tərcümədə - "pişik") - sanki yeniliyi dabanbasma izləyirdi. 

İlk nümayişi

İlk dəfə İnqliş və Enqelbart manipulyatoru 1968-ci ildə San-Fransiskoda 1968-ci ildə rəsmi nümayişdə tamaşaçıya təqdim etdilər "Siçan yuxarı və aşağı və ya tərəflərə doğru hərəkət edir və kursor bunun arxasında hərəkət edir" deyə, həmkarı izahlı videonun nümayişi də daxil olmaqla konfransın texniki tərəfini istiqamətləndirdiyi vaxt Enqelbart danışırdı. 

Enqelbart 

Tədbirə "bütün nümayişlərin anası" ləqəbi verildi. Eyni zamanda, avadanlıq özü fiziki olaraq təqdimat yerindən 48 kilometr məsafədə - Menlo Parkın kompüter laboratoriyasında yerləşirdi. Tədbir üçün İnqliş, yaxınlıqdakı NASA laboratoriyasından Volkswagen Beetle avtomobili ölçüsündə  video proyektoru borc götürmüşdü.

Varlı olmadılar

1971-ci ildə İnqliş Stanford Universitetindən istefa etdi və məşhur tədqiqat mərkəzi Xerox PARC-də işə başladı. Orada mühəndis fırlanan topa taxta siçanın çarxlarını dəyişdi. Qurğunun bu variantı 90-cı illərin sonuna qədər aktual olaraq  qalırdı. 

Uilyam partnyorundn cəmi 7 il artıq yaşadı. Enqelbart 2013-cü ildə vəfat etdi. 88 yaşında ikən. İxtira heç vaxt hər ikisinə böyük pul gətirmədi. Məşhur siçana intellektual hüquqlar novatorların işəgötürəninə məxsus idi. Və onların etibarlılığı 33 ildən sonra başa çatdı, yəni manipulyator dünyanın ən məşhur cihazlarından birinə çevrilmədən əvvəl.

" Duqlasın [siçan üçün] aldığı yeganə pul Xerox PARC cihazını istifadə etməyə başladığı zaman Xeroxdan 50.000 dollarlıq bir qəbz idi" deyə həmkarının ölümündən sonra İnqliş deyirdi.

Mənbə: 360tv.ru