İnternet həyatımızı necə təmamilə dəyişib

İnternet və ya “ümumdünya hörümçək toru” bəşəriyyət üzərində hakimiyyəti ələ keçirib və həyatımızı, işimizi və əyləncəmizi ömürlük dəyişib. İnterneti zarafatyana  “milyardlarla insanın eyni anda hallüsinasiyası” da adlandırırlar.

Hər şey 1991-ci ilin 6 avqustu başladı. Həmin gün ümumdünya şəbəkəsi hamıya açıq elan edildi. O zamandan etibarən internet bizim düşüncə predmetimizə və sevinc qaynağımıza çevrilib.

Gəlin internetin inkişaf tarixindəki ən vacib məqamlarla tanış olaq.

1 . 16 iyul 1994-cü il. Amazonun yaranması

1994-cü il 5 ilyulda Jeff Bezos ilk onlayn kitab mağazası açır. Əvvəlcə ona Cadabra adını verir. Sonra hüquqşünas onu səhvən Cadaver kimi oxuyanda  Bezos “Amazon” variantının üzərində dayanmaq qərarına gəldi ( NASDAQ: AMZN). Bu doğru seçim idi.

Rəsmi elektron mağaza 11 gün sonra qazanmağa başladı. Onda Bezos və onun ilk əməkdaşları kitab qutularını paketləşdirib Vaşinqton ştatına, Bellevue-yə göndərdilər. Bu hadisə alıcı vərdişlərini və qəbul olunmuş çatdırılma sistemini ömürlük dəyişir. Hal-hazırda Bezosun sərvəti 112,5 mlrd. dollar dəyərləndirilir. Əzmkarlıq və ambisiyalı məqsədlər uğura aparan yol olub.

2 . 18 yanvar 1995-ci il. Yahoo.com saytının buraxılşı

Yahoo servisi (NASDAQ: YHOO), digər bir çox uğurlu texniki startaplar kimi Stenford universitetində əmələ gəlib. Yuxarı kurs tələbələri Jerry Yang və David Filo veb-səhifələrin axtarış indeksini yaradıblar. İlk olaraq onu “Jerry və David-in Ümumdünya şəbəkəsi üzrə yol bələdçisi” adlandırsalar da, xoşbəxtlikdən tezliklə fikirlərini dəyişirlər və adı Yahoo! edirlər ( Yet Another Hierarchical Officious Oracle, yəni “ Yeni qeyri-rəsmi ierarxiya arayış kitabçası”).

Yahoo! sözünün tələffüzü daha rahatdır. Bu ilk axtarış sistemi dünya şəbəkəsində yerləşən çoxlu sayda məlumatın sistemləşdirilməsini əbədi dəyişib. Məhz o, Google( NASDAQ: GOOGL) da daxil olmaqla digər qalan bütün axtarış sistemlərinin “əcdadı” olub.

3 . 21 aprel 1995-ci il. Match.com cütlük axtarışına başlayır

Silikon Vadisindən olan mühəndis Gary Kremen  Match.com domen adını 2,5 min dollara alanda ancaq sevgi barədə düşünürdü. Özünün ilk müsahibəsində o,  Match.com-un insanlara İsus Xristosdan daha çox sevgi gətirəcəyini bildirib.

O, çoxmilyardlı onlayn-tanışlıq sənayesinin əsasını qoyub və çoxsaylı təqlidçilərə yol göstərib. Bugün artıq Match.com təsdiqləyir ki, dörddə bir milyarddan çox tanışlıq təşkil edə bilib. Əlbəttə bu rəqəmsal “eşq Tanrısı”nın yaranması ilə tanışlıq və aşiqlik tamam dəyişib.

4 . 3 sentyabr 1995-ci il. eBay

Pierre Omidyar eBay-i (NASDAQ: EBAY) San-Xose-də evində təkbaşına yaradıb. Ambisiyalı dizayner tərəfindən yaradılan sayt əvvəlcə AuctionWeb adlanıb və insanlara internet vasitəsilə alış-veriş həyata keçirməkdə kömək etməyə yönəlib.

Bugün  eBay internetdə ən iri auksion meydançasıdır. Sayt əvvəlcə istifadə edilən məhsulların, sonralar isə yenilərinin satış texnologiyasını təmamilə dəyişir. Artıq bir çox ölkələrin sakinləri elan qəzetlərini oxumağa ehtiyac duymurlar. eBay saytı öz sinfindən olan ilk birgə istehlak iqtisadiyatını formalaşdırıb və o, məhsullardan daha səmərəli istifadəyə və lazımsız olanlardan isə qurtulmağa şərait yaradır.

5 . 1996-cı ilin payızı. Üçölçülü Baby Cha-Cha klipi qəlbimizi fəth edir

Artıq viruslu videolara rast gəlinmir, 1996-cı ildə isə bu bir yenilik idi.

Dünyada ilk üçölçülü musiqili kompyuter çarxı eyni anda  ilk viruslu video olub. Bu maraqlı idi: keçəl animasiyalı balaca uşaq, uşaq bezində ça-ça-ça oynayır. Bununla musiqi tədricən Blue Swede isveç qrupunun təqdimatında Hooked on a Feeling mahnısının “cover”inə çevrilir.

Tezliklə, video bütün internetdə yayılır, sonra isə tanınmış Ally McBeal teleserialında istifadə edilir. Bundan sonra hamı – şirkətlər də, insanlar da “virus yaratmaq” istədilər.