Hüseyn Cavid - İblis/Dördüncü pərdə (III hissə)

E l x a n 
 
(Vasifə) 
 
Gəl, yaqın gəl!.. Əcəba söylə niçin 
Buna kin bəsləyərək izlərsin?  
 
Hiç məraq etmə, əzizim, burası 
İştə haydut və qaçaqlar yuvası!.. 
 
R ə’ n a 
 
Söylə, həp söylə! 
 
V a s i f 
 
(Rə’nayə) 
 
Şu zalım xunxar, 
Babanın qatili olmuş... 
 
R ə’ n a 
 
(İbn Yəminə) 
 
Canavar! 
 
V a s i f 
 
(yanındakı əskərə işarətlə) 
 
Bana anlatdı şu sadiq əskər, 
 
(cibindən iki məktub çıqarır) 
 
Bu kağızlar dəxi isbat eylər. 
 
R ə’ n a 
 
Ah, aman!.. 
 
E l x a n 
 
İstəməz artıq həyəcan, 
Yerdə qoymaz qanı adil Yaradan.  
 
İ b l i s 
 
(istehzalı qəhqəhə ilə) 
 
Əvət, əzsən də, əzilsən də, əvət, 
Yenə adildir o müdhiş qüvvət! 
 
R ə’ n a 
 
(qoynundan küçük bir xəncər çıqarır. İbn Yəmini yaralamaq istər) 
 
Qara əf’i!.. 
 
E l x a n 
 
(onun əlini yaqalar) 
 
Ona əl vurma, saqın! 
Daha xoşdur yara bağlarsa qadın. 
Onu öldürsə şu mə’sum əllər, 
Can çəkişdikcə, inan ruhu gülər. 
Azacıq bəklə, bulur şimdi cəza. 
 
İ b n Y ə m i n 
 
Ah, bəyim!.. 
 
E l x a n 
 
(növbətçiyə) 
 
Al bunu, söylətmə daha! 
 
İbn Yəmin növbətçinin göstərdiyi yerdə çəkilib durur. Bu sırada ıslıq səsi eşidilir. Müxtəlif qiyafətli dörd-beş qaçaq önlərində bir p a p a s , bir xaxam, bir iranlı şeyx və iranlı qiyafətində ixtiyarca, qara çarşaflı xəstə bir q a d ı n , on yaşında q a n b u r , qaşları tökülmüş, gözləri mə’yub, səqət bir çocuğun əlindən tutmuş olduğu halda gəlirlər. 
 
E l x a n 
 
(onları gətirən növbətçilərdən birinə) 
 
Şu həriflər əcəba kim? Söylə! 
 
N ö v b ə t ç i 
 
(birər-birər göstərir) 
 
Şu papas ermənidir, vaqtilə 
Ermənistanə daşırmış qurşun, 
Həm də Incil deyə!.. 
 
E l x a n 
 
(istehzalı qəhqəhə ilə əlini onun omuzuna qoyaraq) 
 
Ya!.. Eşq olsun, 
Nerədən aldın o hissiyyatı, 
Verdi Incilmi bu tə’limatı? 
 
P a p a s 
 
(xaç çəkərək) 
 
Ah, suçum varsa da, əfv eylə bəni. 
 
E l x a n 
 
Bəklə, dur, şimdi bulur haq yerini. 
Növbətçi onu da İbn Yəminin yanına götürür. 
Şu hərif kim əcəba? Həm nə əbus... 
 
N ö v b ə t ç i 
 
Bu, fransız tərəfindən casus... 
Ərəbistanı köpürdən şu adam 
Bir yəhudi... sanırım həm də xaxam...  
 
E l x a n 
 
(əlilə onun sırtını oqşar, acı qəhqəhə ilə) 
 
Bu da Tevratə uyan bir dəccal! 
 
X a x a m 
 
(ayaqlarına qapanır) 
 
Ah, əfəndim!.. 
 
E l x a n 
 
Yetişir, qalq, abdal! 
 
(O da qalqıb papasın yanına keçər. Elxan növbətçiyə) 
 
Bildik artıq, bu, siyasət güdüyor. 
 
(şeyxə işarəylə) 
 
Ya bu əmmaməli şeytan nə diyor? 
 
N ö v b ə t ç i 
 
İngilis dəllalıdır, Iranda 
Nəşri-əfkar ediyormuş... 
 
E l x a n 
 
Əcəba!? 
Şu dəni məsləki bir söylə, xocam, 
Hanki Qur’an sana etmiş ilham? 
 
Ş e y x 
(yalvarır) 
 
Bəni aldatdı, bəyim, nəfsi-həris, 
Çaldı vicdanımı xain İblis. 
 
İ b l i s 
(qızğın qəhqəhə ilə) 
 
İftira!.. Həm də nə abdalca yalan!  
 
Ş e y x 
 
(diz çökər) 
 
Ah, aman! 
 
E l x a n 
 
(çizməsilə rədd edər) 
 
Sus, yetər, ağ başlı yılan! 
 
(O da xaxamın yanına keçər) 
 
N ö v b ə t ç i 
 
(tüfəngi ilə şeyxin omuzundakı heybəyi göstərir) 
 
Doludur heybəsi altın, sərvət. 
 
İ b l i s 
 
(qəhqəhə ilə) 
 
Onların tanrısı altındır, əvət. 
 
X ə s t ə q a d ı n 
 
(qolundan tutduğu səqət çocuğu göstərir. Elxana) 
 
Bəyim! Allahı sevərsin, lütfən 
Bizə yol ver, gedəlim erkəndən. 
 
N ö v b ə t ç i 
 
Kərbəlayə gediyorlar bunlar, 
Şu qadın xəstə, səqət oğlu da var. 
 
(burnu sarılı çocuğu göstərir) 
 
Çürüyüb burnu dökülmüş yaradan, 
 
(inildəyən anasına işarətlə) 
 
Bu da həp öylə, inildər hər an.  
 
E l x a n 
 
Bunca zəhmət nə içinmiş əcəba? 
 
N ö v b ə t ç i 
 
Gediyorlar alalar bəlkə şəfa. 
 
E l x a n 
 
Yoqmu İranda həkim? 
 
X ə s t ə q a d ı n 
 
Var, pək çoq... 
Dərdimiz mühlik imiş, çarəsi yoq... 
 
E l x a n 
 
Var, gözəl çarəsi var, dur orada, 
Bulunur dərdinizə şimdi dəva. 
 
(onlar da əvvəlkilərin yanına keçər) 
 
İ b l i s 
 
(qafasını oynataraq heyrət və hiddətlə) 
 
Dərdə baq, millətə baq, niyyətə baq! 
Ölülərdən ölülər feyz alacaq! 
 
E l x a n 
 
(ətrafdakı haydutlara) 
 
Haydı, atəş!.. 
 
Tüfəklərin tətiyi çəkilir, papas xaç çəkər, şeyx ilə xaxam şaşqın bir halda gözlərini göyə dikər. 
 
Ş e y x 
 
(müztərib) 
 
Aman, Allah!..  
 
X ə s t ə q a d ı n 
 
(təlaş ilə) 
 
Bir dur! 
 
E l x a n 
 
Xayır, ən kəskin ilac iştə budur, 
Yaşamaqdan daha xoşdur ölüm... 
 
X ə s t ə q a d ı n 
 
Ah!.. 
 
E l x a n 
 
Hazır ol! Bir, iki, üç... 
 
Nişançılar ortada sıraya duranları yaylım atəşilə qurşuna dizərlər. 
 
H ə p s i 
Ah, eyvah!.. 
 
(deyə yaralı fəryad ilə yerə sərilir) 
 
İ b l i s 
 
(istehzalı və atəşli qəhqəhələrlə) 
 
Xilqət atəşlə yaşarkən, heyhat! 
Bunlar atəşlə qılar tərki-həyat. 
 
E l x a n 
 
(Vasifə, İbn Yəminin cənazəsini göstərir) 
 
Bana baq, izləməsəydin də dəmin, 
Ələ keçməzdi, inan, İbn Yəmin. 
Xeyli məmnunim, əzizim, səndən, 
Söylə, yavrum, nə dilərsin bəndən?  
 
İ b l i s 
 
(Rə’nayı göstərir) 
 
O gözəl afətə məftun şu çocuq. 
 
E l x a n 
 
(Vasifə) 
 
İştə sən, iştə o... hiç maneə yoq... 
 
V a s i f 
 
(Rə’nayə yaqlaşır) 
 
Nerdəsin, söylə, nə oldun, Rə’na? 
Qurtaran kim səni? Bir söylə bana. 
 
R ə’ n a 
 
(Arifi göstərir) 
 
İştə, qarşında... 
 
V a s i f 
 
(Arifin əlini sıqar) 
 
Təşəkkür edərim. 

(IV hissə)