Hüseyn Cavid - Ana (VIII hissə)

Səlim 

Fəqət Murad!? Qaçsa da sağ qurtulmaz. 

(Bir tərəfə qoşmaq istər) 

Səlma 

(Hiddətli) 

Səlim, burax getsin, qaçan qovulmaz. 
Yüzlərcə öylə miskin parçalansa, 
Bir tükünə dəyməz oğlumun əsla! 

Səlim
 
(Gəldiyi tərəfə baxar, birdən-birə həyəcanla) 

Gəl, ana, oğlun gəldi iştə! 

Səlma 

(Yola baxaraq) 

Eyvah! 
Kaş ki, öləydim, görməyəydim, allah! 


(Hər ikisi yola doğru qoşar, sonra Qanpolad yaralanmış olduğu halda bir ləzginin yardımı ilə görünür. Səlim, Səlma da ətrafını almış olurlar) 

Səlma 

(Oğlunu bağrına basıb ağlayaraq) 

Oğul, oğul! 

Qanpolad 

Uf, ana! 

Səlma 

Can, Qanpolad! 
Ah, sənə kim qıydı, kim? Hansı cəllad? 

Qanpolad 

... Ağlama, heç kimsə qıymamış mana. 
Düşmənim qanlı taleimdir, ana! 

(Bu sırada anasının qucağına yıxılıb uzanaraq) 

Ana! Heç təlaş etmə, heç sıxılma! 

Səlma 

Ah, yavrum! Kaş ki, məhv olaydı Səlma, 
Görməyəydi səni al qan içində... 

Ləzgi 

(Hiddət və təəssüflə) 

Ah, Murad, alçaq Murad! 

Səlim 

Durma sən də, 
Haydı, fürsətdir, intiqam almalı! 

Qanpolad 

Səlim! İstəməz... 

Ləzgi 

Xayır, tez bulmalı! 
Əvət, xain gərək həddini bilsin, 
Namərd izi yer üzündən kəsilsin. 

(Hər biri bir tərəfə qoşub gedər) 

Qanpolad 

Səlim! Burax, haqsız yerə tökmə qan! 
Mən özüm intiqam aldım onlardan. 

Səlma

Ah, yavrum, quzum! Sən rahatsız olma! 
Nasıl? Yaran nasıl? 

Qanpolad

Uf, yandım, ana! 
Alovlandı qəlbim, tükəndi səbrim; 
Ah, bir az su... Atəş almış hər yerim. 

Səlma 

Aman, övladım, su zərərdir sənə... 

Qanpolad 

Ah, nerdə İsmət? Çağır gəlsin mənə! 

Səlma

Oğlum! Şimdi gəlir, burdaydı əvvəl... 

Qanpolad
 
İsmət, son nəfəsimdir, ah, çapuq gəl! 
Gəl, gediyor Qanpolad... 

Səlma
 
Ah, arslanım! 
Qurban olsun sənə dəyərsiz canım. 

Qanpolad 

Əlvida!.. Əlvida!.. Gözəl İsmətim! 

Səlma 

(Ayağa qalxaraq) 

Aman, ya rəb! Uf, kəsildi taqətim... 

Qanpolad 

İsmət! Ah, sənmisən? 

Səlma 

Ya rəb, mərhəmət! 
Mərhəmət, ya rəb. 

(Bu sırada ismət gəlir) 

İştə gəldi İsmət... 

(İsmət ilk baxışda şaşıraraq donub qalır) 

Qanpolad

İsmət! 

İsmət 

Ah, Qanpolad! 

Qanpolad 

Əlvida!.. 

İsmət 

Eyvah!.. 

(Hönkür-hönkür ağlayaraq Qanpoladı qucaqlar) 

Qanpolad 

Əşhəd... ən... la ilahə... illəllah... 

Səlma 

(Həyəcanlı) 

Ah, getdin? Səni çox gördümü tanrım? 
Qızıl güllər açmış köksündə, yavrum! 

İsmət 

(Sinirli) 

Qanpolad! Sən nə tez unutdun məni? 
Xayır, yalnız buraxmam əsla səni. 

(Qanpoladın xəncərini çəkib özünü vurmaq istər.) 

Səlma 

(Xəncəri onun əlindən alaraq hiddətlə) 

Mən səndən daha müstəhəqqəm, İsmət! 
Lakin allah nəhy etmiş bunu... lənət, 
Lənət bu iqbala, bu ömrə lənət!.. 

İsmət 

(Cənazəni qucaqlayaraq) 

Ah, Qanpolad! Könlümdə qaldı həsrət... 

(Şiddətli hıçqırıqlar içində boğularaq bihiss qalır) 

Səlma 

(Qapıya yaxınlaşaraq şaşqın və sinirli bir halda) 

Allah, allah! Təhəmmül ver, səbir ver! 
Açıl, yarıl, parçalan, ey alçaq yer! 
Yarıl! Bu talesizi çək qərinə! 
Məndə artıq təhəmmül yox qəhrinə! 
Yalnız bir pənahım, bir oğlum varkən, 
Qanlı torpaq! Ayırdın onu məndən. 
Ya rəb, ədalət! Məni öldür, qurtar! 
Hər yer mənə zindan kimi oldu tar. 

(Qapıya doğru baxaraq) 

Ah, bu xain qonaq aman istərkən, 
Neçin mən ona yer verdim bilmədən. 
Oğlumun köksünü yarsın da gəlsin, 
Bir cəllad özünü amanda bilsin?! 
Xayır, xayır, bu mümkün deyil əsla! 
Sağ buraxmam... Mənim pəncəmdə hala! 
Onun həddini bildirir bu əllər! 
Qəlbinə yerləşsin gərək bu xəncər! 
Gərək bulsun cəzasını... 

(Təbdili-tövr ilə) 

Ah, fəqət; 
Oğlumun ruhu bəlkə eylər nifrət, 
Bəlkə məndən incinər, çünki imdi 
Qan tökməyə əsla riza vermədi. 
Həm mültəci, həm qərib, həm müsafir; 
Xayır, vicdanım olmaz buna qadir. 
Bir də hər nə yapsam bu dərdi silməz, 
Məhv olsa aləm Qanpolad dirilməz. 
Xayır, əfv etməli!.. Getsin də miskin 
Xəcalətdən ölsün, yerlərə keçsin! 

(Dönüb İsmətlə oğluna baxaraq) 

Ya rəb! Ah, bu nasıl mənzərə? Dəhşət!.. 
Sonsuz bir ayrılıq içində vüslət! 
Şəfəq zənn olunan şey yanğın oldu; 
Qönçələr açmadan saraldı, soldu! 
Ah, nasıl iki heykəl kimi bihuş, 
Bir-birini eyləmişlər dərağuş!? 

(Ətrafa baxaraq) 

Xayır, gecikdirməsi çox səmərsiz; 
Burdan bu qanlı dəf olsun gərək tez, 
Yoxsa xain parçalanar əllərdə... 

(Yollara baxmaq üçün çəkilərək) 

Bir baxayım kim var? Səlimgil nerdə? 

(Büsbütün uzaqlaşıb gedir, sonra Murad əlində tapança evdən dişarı çıxır. Həmən gözü Qanpoladın cənazəsinə ilişərək titrər, şaşqın və qorxulu bir halda) 

Xayır, bundan sonra

(IX hissə)