Hüseyn Cavid - Ana (II hissə)

İzzət 

Orxan, sən bir igidsən! Düşün bir az, 
Billah, bu hal sənə əsla yaraşmaz. 

Orxan 

Yaxşı nə yapmaq gərək? 

İzzət 

Burax varsın, 
Qız kəndisi gəlsin sənə yalvarsın. 

Orxan 

Xayır, bu iş mümkün deyildir haşa! 
Mən dərdimi açıb da başdan-başa 
Eşqimi söylərəm, riza göstərsə 
Xoşbaxt olar... 

İzzət 

Büstbütün rədd edərsə? 

Orxan 

Qəm yemə, Orxan çox da aciz deyil. 

(Qarmonun səsi kəsilir) 

Haydı, İzzət, susdu qarmon, sən çəkil! 

(İzzət dörd-beş addım çəkilir.) 

Orxan 
(Qayət hiddətli) 
İnan ki, alt-üst eylərəm aləmi, 
İsmət Orxanı rədd edər, öyləmi?” 
Allah şahid, mənə olmazsa dəmsaz, 
Bu torpaqda ondan bir iz də qalmaz. 
Yaşar dağlar başında qartal kimi, 
Qoşar səhralarda bir maral kimi, 
Məndən başqa bulunmaz bir ənisi... 
Zərər yox, gəlsə gəlsin nişanlısı; 
Gəlsin Qanpolad, qarşı qoysun mana, 
İsmət ya qismətdir mana, ya ona. 

(Bu sırada İsmət dişarı çıxar.) 

Orxan

Aman, nə yosma qız! 

İzzət 

Ah!.. 

Orxan 

Çəkil, çəkil! 

(İzzət çəkilir, Orxan özü-özünə) 

Yazıq! Əsla qızın könlü şad deyil, 
Allah, allah! Həm dalğın, həm də məhzun. 
Bir baxışda eylər insanı məcnun, 

(İsmətə doğru) 

Aman, ya rəb, İsmət, İsmət! 

İsmət 

(Orxanı görüncə heyrətlə) 
Ah, Orxan! 

Orxan 

Nə var, nə yox? 

İsmət 

Çox şükür, Qanpoladdan 
Bu gün bir məktub gəldi... 

Orxan 

Nerdə Səlma? 

İsmət 

Qonşudadır, imdi gəlir... 

Orxan 

Pək əla, 
Fəqət neçin? 

İsmət 

Getmiş mollanı bulsun, 
Məktubu oxutsun, xatircəm olsun. 

Orxan 

Pəki, evdə kim var? 


İsmət 

Kimsə yox... 

Orxan 

(Əlini İsmətin umuzuna qoyaraq) 

İsmət!
Allah əsirgəsin, nədir bu halət? 
Bət-bənizin solmuş, çöhrən dəyişmiş, 
Qolay sanma, deyil bu sadə bir iş. 

İsmət 

(Geri çəkilərək) 

Əvət doğru, fəqət maraq, intizar 
Bir az sıxmış məni... 

Orxan 

Qərib halın var! 
Qanpolad getsin qürbətdə sürünsün, 
Sən burda ancaq sol, qayğı çək, düşün! 

İsmət 

Lakin təhəmmüldən başqa çarə nə? 

Orxan 

Yazıq İsmət, yazıq!.. Sənin hüsnünə 
Mənim kimi minlərcə aşiq varkən... 

İsmət 
Ah, sus, Orxan, sus! 

Orxan 

Allahı sevərsən, 
Söylədiyim sözlər yalanmı? Söylə! 
Söylə, İsmət, yalanmı? Bir fikr eylə 
Bütün Dağıstanda var bir şöhrətim. 
Yüksək dağlardan böyükdür həşmətim, 
Hörmətim, izzətim, varım, sərvətim, 
Nəslim, nəcabətim, gücüm, qüdrətim. 
Günəş kimi parlayırkən, fəqət mən 
Yalnız məftunəm sənə, ah, yalnız sən!.. 

İsmət 

Orxan! Yetər, yetər... 

Orxan

İsmət, bir düşün! 
Səndən başqa bir düşüncəm yox bu gün. 
Bütün qızlar əsir ikən eşqimə, 
Mən sənin eşqində batmışam qəmə. 
Səbrim tükənmiş, taqətim kəsilmiş, 
Huşum, əqlim uçmuş, uyqum çəkilmiş. 
Səndə əsla mərhəmət yoxmu? 

İsmət 

(Barmağındakı üzüyü göstərərək, hiddətlə) 

Orxan! 
İştə barmağımda gördüyün nişan 
Qanpoladdan bir yadigardır mana, 
Ömrüm olduqca bağlıyam mən ona. 

Orxan 

Bir üzükdənmi eylərsən etiraz? 

İsmət 

Əvət, bu bir zəncir ki, heç qırılmaz. 

Orxan 

İsmət, onun heç bir mənası yoxdur, 
O bir boş xəyaldır, səni qorxudur. 
Üzük, nişan yalnız könüldür, könül! 
Olma çocuq... Sən gəl mənə ver könül! 
Yarın atlanıb bu köydən çıxalım, 
İgid kimsə, qarşı çıxsın baxalım. 

(Öz-özünə heyrətlə) 

Allah, allah, yenə çatıldı qaşlar! 
Dəhşət verir qartalvari baxışlar! 

(İsmətə) 

Söylə, fikrin nədir? Cavab ver, İsmət! 

İsmət 

(Usanmış və sinirli bir halda) 

Artıq yetər, allah için, çəkil get, 
Hörmətin, izzətin, varın, şöhrətin, 
Nəslin, nəcabətin, gücün, qüdrətin, 
Həp sənin olsun, get, çəkil get, Orxan! 
Mən ayrılmam o yoxsul Qanpoladdan. 
Bütün dünya alt-üst olub dağılsa, 
Ondan başqa sevdiyim yoxdur əsla! 

Orxan 

İsmət, artıq mənim təhəmmülüm yox... 
Sən gəl bu işdə pək inad etmə çox. 
İnan, gözəl səmər verməz bu inad, 
Nə sən sağ qalarsan, nə də Qanpolad. 

İsmət 

Get, nə yaparsan yap, çəkil get, durma! 

Orxan 

Ah, öyləmi? 

İzzət 

(Görünərək) 

Orxan, özünü yorma! 
Bir gücsüzə yalvarmaqdan nə hasil? 

İsmət 

Ah, vicdansız, alçaq!.. 

Orxan 

İzzət, sən çəkil! 

İzzət
 
(Çəkilərək)
 
Pəki, mən çəkildim, sən yalvar, yaxar, 
Sanki yalvardıqca məhəbbət artar! 

(III hissə)