Fatma xanım Kəminə

XIX əsr qadın aşıqlarındandır. 1841-cı ildə Şuşada dünyaya gəlib. Fatma xanım kiçik yaşlarından etibarən şeirə maraq göstərmişdir. Şairənin atası Mirzə Bəybaba Fəna da şair olub və "Fəna" təxəllüsü ilə şeir yazıb. Fatma xanım fars dilini də mükəmməl bilib və bu dildə də şeirlər yazıb. Təhsilini Şuşada alıb, savadına görə ona "Mirzə fatma xanım" deyirdilər. XIX əsr təzkirələri arasında da şairənin şeirlərinə rast gəlinir. O dövrdə Fatma xanım Azərbaycanın ən məşhur 3-5 şairəsindən biri olub.

Şairə onunla bir dövrdə yaşayan bir çox aşığın şeirlərinə nəzirələr yazmışdır. Amma dövrümüzə onun əsasən klassik şəkildə yazılmış şeirləri gəlib çatmışdır.

Firudin bəy Köçərli Fatma xanım Kəminəni "nadireyi zəmanə" saymış, onun ölümünü ağır itki kimi dəyərləndirmişdir.

Fatma xanım Kəminə 1898-ci ilin sentyabrında Şuşada vəfat etmişdir.

Yaradıcılığı

Kəminə xanımın həyat və yaradıcılığı haqqında XIX əsr təzkirələrinə az da olsa məlumat vardır. Məsələn, Mir Möhsün Nəvvab "Təzkireyi-Nəvvab" əsərində Kəminə xanım haqqında məlumat verərkən, bildirmişdir ki, o, dörd yüzə yaxın şer yazmış, Şuşada Mir Mövsün Nəvvabın başçılıq etdiyi "Məclisi-fəramuşan"da yaxından iştirak etmişdir. Kəminə şairə Natəvanın başçılıq etdiyi "Məclisi-üns"ədəbi məclisin üzvləri ilə yaxın olmuş, onlarla şerləşmişdir.

Qoşmalar

• Qalınca ‎

Qəzəllər

• Ey dil, gəl uyma bəsdi, məcazi məhəbbətə
• Ey dil, rəva deyil ki mən əğyarə yalvarım
• Ey gözüm, Əhmədə bax, gör. nə qəşəng oğlandır
• Əcəb sevdadı bu, sevdayə düşdüm
• Əlbəttə dili-şadə deyil kimsə qərinə
• Ənbərin buyu əgər dolmuş o geysulərdə
• Cana, bu nə cadudur, qaşu göz arasında
• Cövri-rәqib, sәrzәnişi-әhli-ruzigar
• Düşәr könlüm, әzizim, qanә sәnsiz
• Xali-mişkinə baxın, arizi-cananə düşüb
• Mərizi-eşqə əlac eyləməz təbib, ölmə
• Nə etmişəm fələkə, boylə qıldı zar məni
• Pərişan etmişəm zülfü-pərişanı, ağan cam
• Pozuldu rövnəqi-gül, əlri-gülüstan getdi
• Rәhi-eşq içrә mәnzurum mәnim ol tacdarımdır
• Saqiya, mey ver ki mən meyxanədə küllənmişəm
• Şuri-eşqin eyləyib bəs ki, məni divanə
• Yarəb, məni cəfayə salan şad olmaya