Əliqulu Qəmküsar - Şəriətdə şərm yoxdur

Mən uşaq vaxtımda hərdənbir məscidə gedirdim və çox vaxtlar olardı, görerdim kj, torpağı sanı yaşayasınız, bizim Hacı Axund mənbərin üst pillesində əyləşib ayağında ağ tuman, bağı eşikde, biz uşaqlar küçəda damşdığımız sözlərdən danışır və İstibradən behs açıb, istibranı nə cür etməli və nə növ mövzeyi-mötadı sığallamalı, hamısımn təhrini eynilə camaata göstərir və hamisı gözləri bərələbərələ qalıblar. 
Mən həqiqət bu işlərə və bu sözlərə çox utanardım və qaiandım məəttəl. Tainki Axundu bir gün girələyib soruşdum ki, cənab Axund, niyə gərək peyğəmbər mənbərində sizin kimi böyük vücudlar, arvaduşağı mülahizə eləməyib belə sözlər danışasınız? 
Axund bir altdan yuxan mənim üzüme baxıb, dedir 
- Oğlum, sən uşaqsan, qanmazsan, şeriətde şerm yoxdur. Gərək bu cür məsəlolər camaata qandırıla və avam bu məseleləri bile. 
Mən daha bir kəlmə de olsun danışmayıb özüm bu mətləbi ürəyimdə vuruşdururdum, tainki axırda məne melum oldu ki, doğrudan da kəlamül-Hacı Axund, Hacı Axundül-kelam1, neinki şəriƏtdo şərm yoxdur, bəlkə şəriet adı itə meydana gironlordo də əbədən şərm və həya yoxdur. 
Mən buradan bir müxteser haşiyə çıxacağam, Amma, ey oxucular, siz Kamil paşanın canı, mənim bu sualıma insaf ile cavab verin. Məsəlen, belə götiirün ki, indi bir ecəii tamam olmuş Allahdan qorxmadı, canına yazığı gelmədi, durdu düşdü yola, günə bir mənzit, teyyi-mənazil, birbaş getdi Bakıya, Mir Məhəmməd Kərim ağanm hüzııruna və ağadan bircə bu sözü soruşdu kı, atam, anam səııə fəda olsun, aya, imam divarm dalını bilir, ya yox? Onda o əllameyifəhame nə cavab verəcək? Və əgər soruşan adam mütərəddid qatsa, desə ki, ağzım-dilim qurusun, mən eşitmişəm deyiblər bilməz, onda necə olacaq? Söz yox ki, ağa müridlərini çağınb, o şəxsə o qədər sixoki saldıracaq ki, boynu tobrizli boynuna oxşasın. 
Amma di gsl o adamda bir müxtəsər cürət ola, özün İtinnəyə, ölümdən qorxmaya, çaparaq qaçıb kitabçı dükanından bir cild “Əzrayi-Qureyş” kitabı ala, gotirib aça ağanın qabağma, deyə oxu tərcümə elədiyin mətləbləri. Aya, onda ağa baxıb görmüyəcəkdir ki, onun yazdığından nəinki bu çıxır ki, İmam divann dalını bilmirdi, bəlkə öz əyalın, övladın ve bacısını da tanımırdı. Şəriətdə şərm yoxdur və şəriətin şərmi olmamağına şiə, sünni qaildir. Çünki şəriətdə şərm olsa idi, Təbriz müctəhidinin oğlu hər ikİ ayda bir bəhane gətirib gəlib Tİflıse, gece-gündüz ömrünü naməhrəmlərlə keçirdib, gedib Təbrizdə camaatın boynunutı kökünə döydürüb vadar elətdirməzdi ki, ona höccetüMslam-vəlmüslimin desinlər. 
Gene deyirəm, vallah, biltah, nə şəriətdə və ne şərietin əhlinde şərm yoxdur. Çünki inşallah, beş-on gün keçsə Məherrəm ayı daxil otsa, görəceksinız ki, şeriət adı ilə nə hengameler meydana çtxır ve nece hər məmləketin dam delən, cib kesən, adam Öldürən tülüngütorİ bedənlərine xəncər taxıb qıfıl keçirdirlər və necə mərsiyəxanlar kefli-kefli mənbərə çıxıb, gözəl övrət və gözəl uşağın havast başlanna vurub, övcə qalxıb şur, şahnaz oxuyurlar və avam, yazıq, biçare camaat körpə uşaq kımi gözlərinin hiIİyini axıdırlar və axırda bir ildə zəbmətlə qazandıqları pullan, ağlı-qaralı, tökürlər Mirzə Əlekbər mərsiyəxanın ətəyinə... 
Şəriətdə şərm olsa idi, Naxçıvanda Mir Pıttaştq bir həya eylərdi və özünü peyğəmbərə isnad verə-verə, ele hərekət gətirməzdi ki, peyğəmbər ondan həya eyləsin. Qafqayda Molla İsmayıl, Qubada Molla Hacı Baba, Lənkəranda Molla Qəvam, Qələde Ağa Əbdürrəhim, Gəncədə Ağa Mir Bağır, Şamaxıda Mustafa Əfəndi, Şəkide molla fılan şərietdon həya eylərdiler və bu yazıq mexluqatın yaxasmdan el çəkərdilor. 
Şəriətdə şərm olsa idi, heç olmasa Göyçay qazisinin yanına ki, birisi bir qız götürüb qaçmışdı ki, onun kebinini kəssin, o, qızın qövməqrəbasma xəber göndərərdi ki, galib qızlarına sahib dursunlar, nəinki qızı oğlanın elindən bir bəhane ilo alıb özünə şeri həram eylərdi. 
Bu mesəlelerve bu işlər aşkara gösterir ki, şeriətdə şərm yoxdur, şeriet öhli gerək ne Allahdan, ne peyğembərdən və nə camaatdan utanmasın, ne bilirse eləyib və nə ağzına gəlirsə danışsm. 
İndi ki, mətləb açıldı ve hammız bildıniz ki, şəriətdə şərm yoxdur, qoyun şəriət əhli nə bilirlərse, canasiner eyləsin, əbəda nəfəsinizi çəkmeyin və kişilərin bumundan tökmeyin. 

Öləndə virdiz ola la-ilahə illollah, 
Əgər eliz götürüb söyləsəz ki, ya Allah, 
ya AILah, ya Allah... 

• "Molla Nəsrəddin", 11 yanvar 1913, N 25