Distant təhsilin üstünlükləri…

Müasir  dövrdə texnologiyanın inkişafı təhsil sisteminə də öz təsirini göstərir. Bunun nəticəsidir ki, distant, yəni müəyyən məsafədən keçirilən təlim-tədris sistemi yaranıb.

Distant və ya məsafəli təhsil proqramı, təhsil müəssisələrinin, şagirdlərin tək başına təhsili reallaşdırmasına kömək etmək üçün müəyyən bir nizamda hazırladıqları dərs proqramı ilə həyata keçirilən işə verilən addır. Bu sistemdən istifadə etmək istəyən tələbələr faks, poçt və ya e-poçt kimi üsullarla şagirdlərə, ixtisaslı bir müəllim tərəfindən hazırlanan dərslə əlaqədar tapşırıq mövzuları verilir. Daha sonra tapşırıqlar və sınaqlarla bağlı qiymətləndirmələr edilir.

Bəs Azərbaycanda distant təhsilin inkişafı hansı vəziyyətdədir?

Təhsil eksperti Kamran Əsədov Modern.az-a bildirib ki, Azərbaycanda distant təhsilin rəsmi yaranma tarixi «Təhsil haqqında» yeni Qanunun təsdiq edildiyi 19 iyun 2009-cu il hesab olunur.

“Qanunun 13-cü maddəsinə əsasən, əyani və qiyabi təhsil formaları ilə yanaşı, distant təhsil forması “Təhsil haqqında” Qanunun 13-cü maddəsinə əsasən Azərbaycanda təhsil almanın 4 forması mövcuddur. Onlar əyani, qiyabi, distant (məsafədən) və sərbəst (eksternat) təhsil formalarıdır. Məsafəli təhsil (distant) proqramı, təhsil müəssisələrinin, şagirdlərin tək başına təhsili reallaşdırmasına kömək etmək üçün müəyyən bir nizamda hazırladıqları dərs proqramı ilə həyata keçirilən işə verilən addır. Bu sistemdən istifadə etmək istəyən tələbələr faks, poçt və ya e-poçt kimi üsullarla şagirdlərə, ixtisaslı bir müəllim tərəfindən hazırlanan dərslə əlaqədar tapşırıq mövzuları verilir. Daha sonra tapşırıqlar və sınaqlarla bağlı qiymətləndirmələr edilir. Distant təhsil proqramı tələbə ilə öyrədici qaynaqlar arasında əlaqə quraraq təhsili reallaşdıran bir sistemdir. Məsafəli təhsil proqramlarının hər hansı bir təhsil təşkilatına qeydli olmayan kəslərə də təhsil imkanı təmin edir. Məsafəli təhsil proqramının bir başqa istiqaməti də mövcud qaynaqlardan kifayət qədər faydalanması və inkişaf edən texnologiyanı yaxından təqib etmək məcburiyyətində olmasıdır. Məsafəli təhsil uzaqda olan bir tələbə ilə birbaşa əlaqə qurularaq reallaşdırılan təhsildir. Məsafəli təhsil proqramı təhsil sahəsində ən ön planda yerini alan bir üsul ola biləcəyi kimi digər üsulları möhkəmlədən bir proqram olaraq da şərh olunur.

Kamran Əsədov qeyd edib ki, peyk, video, audio qrafik, kompüter, multimedia texnologiyası kimi elektron vasitələrin köməyi ilə, təhsil uzaqdakı şagirdlərə çatdırılır:

“Başlanğıcda təhsil proqramına möhkəmlətmə olaraq ortaya qoyulan məsafəli təhsil proqramı sonralar təhsil sahəsində çox rəğbət görən bir proqram oldu. İndiki vaxtda kolleclər, universitetlər, kiçik ya da böyük iş qrupları, təhsil agentləri, hərbi qüvvələr, dini təşkilatlar, sənaye təşkilatları, özəl sahibkarlar və digər sahələr Distant Təhsilə böyük önəm verirlər. İşinizi boş buraxmadan, olduğunuz yerdən ayrılmadan və ya müəyyən bir gəlir itkisi olmadan müəyyən bir sahədə təhsil almaq istəyənlər üçün uzaqdan təhsil proqramı yaxşı bir fürsətdir. Məsafəli təhsil proqramında həm qazanır, həm də təhsilinizi tamamlayırsınız. Son illərdə telefon xəttinin, fərdi kompüterlərin, video vasitələrinin, CD-ROM və internet üzərindən həyata keçirilən online kursları istifadəsinin yayılmasıyla uzaqdan təhsil interaktiv, dinamik və olduqca canlı bir ölçü qazanmışdır. Distant təhsildə hər kəs vaxt itirmədən xarici universitetlərdə oxuya bilər. Burada tələbənin sərbəst öyrənmə prinsipi vardır”.

Ekspert qeyd edib ki, təhsil sahəsi elə qurulub ki, tələbə müəllimdən vaxt və ya məsafə ilə ayrılsa da, onlar istədiyi vaxt telekommunikasiya vasitələri ilə əlaqə saxlaya bilərlər:

“Bu baxımdan müxtəlif məqsədlərlə istənilən təhsil proqramı sahəsində həyata keçirilə bilən distant təhsil sisteminin funksiyaları da genişdir. 1.Yaş qrupları arasında təhsil balansının təmin edilməsi, 2. İkinci dəfə təhsil almaq imkanının təmin edilməsi, 3. Geniş kütlələr üçün məlumat və təhsil kampaniyalarının həyata keçirilməsi, 4. Hədəf qruplara treyninqlərin verilməsi, 5. Hədəf qrupların digər ehtiyaclarının təmin edilməsi, 6. Yeni sahələrdə təhsilin verilməsi, 7. Təhsili geniş coğrafiyada əldə etmənin təmin edilməsi, 8. Təhsilin işlə və ailə həyatı ilə kombinasiyasının təmin edilməsi, 9. Bacarıqların inkişaf etdirilməsi, 10. Transmilli proqramların təklifi və s. distant təhsildə tapşırıqlar, testlər və əlavə materiallar tələbəyə elektron variantda internet vasitəsilə göndərilir, tələbə də bütün testləri, çalışmaları yerinə yetirərək fərdi qaydada öz biliklərini artırır. Proqramın tələblərindən asılı olaraq siz demək olar həm bütün programl elektron varitnatda götürə bilərsiniz və ya bir neçə dərsi. Deyək hər hansı universitetdə oxuyursunuz. Yayda həm istirahət etmək istəyirsiniz həm də müəyyən əlavə dərslər gtürmək istəyirsiniz. O zaman siz istənilən yerə gedib həm ailənizlə birlikdə ola və dərslərini distant sistem vasitəsi ilə həll edə bilərsiniz. Bu da sizə böyük imkanlar və rahatlıq verəcəkdir”.

Kamran Əsədov  nəticə olaraq bu təhsil sisteminin tələbələr üçün üstünlüklərini aşağıdakı kimi sıralayıb:

“1. Ölkəni tərk etmədən xarici universitetlərdə təhsil almaq imkanı. 2. Təhsilin sürətini tənzimləmədəki sərbəstlik. 3. Həm oxuyub, həm də işləmək imkanı. 4. İşdən sonra, asudə vaxtlarda və evdə oxuma imkanı. 5. Nəqliyyat xərclərinin azalması və ya tamamilə yoxluğu. 6. Təhsil haqqını kreditlə ödəmə fürsəti. 7. Səyahətdə olarkən də təhsil almaq imkanı. Uzun müddətdir Azərbaycanda da distant təhsil sisteminə keçilməsi ilə bağlı mübahisələr artıq bir addım irəli atılıb. Beləki, Azərbaycanda ali təhsil müəssisələrində qiyabi təhsil üzrə qəbul 2015-ci ildən dayandırılacaq. Bununla bağlı qanunvericiliyə dəyişiklik ediləcək və o vaxta kimi qiyabi təhsil tədricən distant (məsafədən təhsil) təhsillə əvəz olunacaq”.

Türkiyənin Atatürk Universitetində distant təhsil alan azərbaycanlı tələbə Xəyalə Kərimova distant təhsili yüksək qiymətləndirdiyini bildirib:

“Distant təhsil çox yaxşıdır. Bizim bütün dəsrlərimiz online şəkildə aparılır, müəllimlər dərsləri 20 dəqiqəlik videogörüntülü şəkildə başa salır, dərsliklər hamısı PDF şəklindədir. Mən Atatürk universitetinin ictimaiyyətlə əlaqələr və media fakültəsi ixtisası üzrə təhsil alıram”.

Xəyalə Kərimova distant təhsil almaqdan olduqca məmnun olduğunu bildirib:

“Bizim ölkəmiz Türkiyə qədər böyük olmasa da eyni təhsil formasını düşünürəm ki, Azərbaycanda da tətbiq etmək olar. Düşünürəm ki, distant təhsil olduqca əhəmiyyətlidir. Çox istərdim ki, biz xarici universitetlərdən online şəkildə təhsil aldığımız kimi, onlar da bizim ali təhsil ocaqlarımızdan aktiv şəkildə belə təhsil alsınlar. Hesab edirəm ki, distant təhsilin Azərbaycanda da tətbiq olunması çox vacib məsələdir”