Bakılı texnologiya dühası tez-tez dostu şakiri xatırlayır –İsveçrədə yaşayan həmvətənlimizin qısa həyat hekayəti

“WayRay”-un qurucusu və baş direktoru 6 ildə qlobal texnologiya layihəsi yaradıb və indi uzunömürlülük mövzusunu araşdırmağa qərar verib.

• Vitali Ponomaryov, 30 yaş
• Statusu: “WayRay”-ın qurucusu və baş direktoru
• Şəhər: Sürix
• Texnologiya: holoqrafik ekran görüntüləri. 2018-ci ildə “WayRay”, “Porsche”-nin rəhbərlik etdiyi bir qrup şirkətdən investisiya alıb. Mütəxəssislər startapı 500 milyon dollar dəyərində qiymətləndiriblər. Texnologiya proyeksiya cihazlarının ölçülərini azaltmağa və görüntü dərinliyini təmin etməyə imkan verib.

“WayRay”-ın qurucusu və baş direktoru Vitali Ponomaryov “Sizi sahibkar olmağa nə təşviq etdi” sualına cavab verməzdən öncə düşündü. Demə, cavab üçün demək olar ki, bütün həyatını xatırlamalı idi: “Dörd yaşında ikən dünyanı dəyişməyə layiq olduğumu hiss etdim. Bu potensial fərqdir, özünüzü möhtəşəm hiss edirsiniz, amma hələ bu cür deyilsiniz və bu, sizi hərəkətə gətirir”.

Çoxları uşaq ikən özünü xüsusi hiss edir, amma hamı təşəbbüskar olmağa müvəffəq olmur, hələ “Techcrunch”-a görə, 500 milyon dollar dəyərində texnoloji startap yaratmağı demirik.

Ponomaryov xatırlayır ki, Bakıda nüfuzlu bir məktəbdə oxuyub, burada həmişə dostu Şakirlə yarışıb. Riyaziyyata aid məsələlərin həllində bir-birini qabaqlamağa çalışıb, proqramlaşdırma ilə məşğul olub, partlayış təhlükəsi olan kimyəvi təcrübələr aparıblar. Ancaq müəllim inersial naviqasiya robotunun layihəsini qiymətləndirə bilməyib və 2000-ci illərin əvvəllərində startaplar hələ dəbdə deyildi.

2012-ci ildə Ponomaryov diqqətini naviqatordan yayındırdığı üçün avtomobil qəzası keçirib. Bu, onu qlobal texnoloji layihələrin yaradılması ideyasına qayıtmağa vadar edib.

Beləliklə, ilk məhsul ekrandakı holoqrafik displey olan “WayRay” startapını ortaya çıxarıb. Əsas xüsusiyyət budur ki, üzərindəki əşyalar müxtəlif dərinliklərlə nümayiş etdirilir, bu da müdaxilə etməyən, lakin hərəkətə kömək edən rahat bir şəkil yaratmağı mümkünləşdirib.

500 milyon dollar tapmaq

Ponomaryov iddia edir ki, yaxın planlaşdırma üfüqünə sahib olan kapitalistlər “innovasiyaya deyil, təkamül modellərinə investisiya yatırmaq məcburiyyətindədirlər”. “Deeptech” şirkətləri isə uzaq investisiya üfüqünə ehtiyac duyur, buna görə də, irəliləyiş texnologiyaları bu qədər nadirdir.

Vençur investoru, “iTech Capital” şirkətinin ortağı Aleksey Solovyov onunla razılaşır. “Orta hesabla 4-5 il aktivimizi saxlama müddəti var. Həqiqətən yenilikçi bir şey etmək üçün bu kifayət deyil, xüsusən də erkən mərhələlərə daxil olsanız. Bu, sonrakılarda mümkündür, amma bu halda məlum olur ki, innovasiya yenilik artıq mövcuddur və biz sadəcə onu dəstəkləyirik”.

Ponomaryov etiraf edir ki, investorlara vahid yanaşma yoxdur. Erkən mərhələlərdə “deeptech” sadəcə şansdır: çox çalışmalı və çoxlu görüşlər keçirməlisiniz. “B” raundundan sonra investorlar artıq özləri gəlir və burada rəqibləri bir məhsulla məğlub etmək və maliyyələşmənin kimdən olacağını seçmək vacibdir.

Bəs vençur maliyyələşdirilməsi uyğun deyilsə, pulu haradan əldə etmək olar?

Sənaye fondları “WayRay” üçün yararlı olub: məsələyə dərin nüfuz edib və bir məhsul yaratmaq üçün nə qədər vaxt lazım olduğunu başa düşüb.

“Vitali ilə ilk dəfə 2014-cü ilin aprel ayında “Horasis” icmasının işgüzar görüşlərində tanış olduq. Bu, Beynəlxalq İqtisadi Forumuna, bir növ, çıxışıdır”, – deyə “WayRay”-ın səhmdarlarından biri və idarə heyətinin üzvü Filipp Monnye xatırlayır. Həmin vaxtlar o, “Greater Geneva Bern” Xarici Biznesin Təşviqi Agentliyində işləyirmiş. “WayRay”-ın işi diqqətlə öyrənilib və çox perspektivli kimi tanınıb. 2014-cü ildən bəri startap İsveçrə şirkətinə çevrilib.

2017-ci ildə ən böyük özəl Çin şirkəti olan “Alibaba” “WayRay”-a sərmayə qoyub. 2018-ci ildə 80 milyon dollarlıq investisiya dövriyyəsinə alman avtomobil istehsalçısı “Porsche” başçılıq edib və “Hyundai” də bu tura qoşulub. Ponomaryov deyir ki, həmin müddətdə startap mühəndisləri proyeksiya sistemini 1-2 litr həcmdə minimuma endiriblər; bu, müqayisə olunan sistemlərdən bir neçə dəfə kiçikdir. Ekranın özü də avtomobil pəncərələrində inşa edilə bilən nazik bir cığaradır.

“WayRay” öz texnologiyasından istifadə edərək ilk məhsulu 2018-ci ildə geri almağı planlaşdırıb. Ancaq bazarı araşdırarkən, özümü naviqatorlardan avtomobil pəncərələri və bina pəncərələri üçün quraşdırılmış ekranlara yönləndirməyə qərar verib. İlk belə avtomobillər 2020-ci ildə görünməlidir, onları “Avropa mükafatlı avto markası” və Çinin “SAIC Motor”u buraxacaq.

Ponomaryov “WayRay”-in yaxın 10 ildə 60 milyard dollar dəyərində müqavilələrə imza ata biləcəyinə əmindir və yaxın məqsəd “bir Avropa istehsalçısı üçün 4,5 milyard avroluq istehsal xətti yaratmaqdır”. O dəqiqləşdirib: “Bu, investor şirkət deyil”.

Ekranların funksiyalarına yalnız sürücü üçün naviqasiya deyil, həm də ətrafdakı insanlar üçün pəncərələrdəki reklamlar da daxildir. Ponomaryov təklif edir ki, proqram təminatı və reklam satmaq “hardware” satmaqdan daha çox gəlir verəcək, buna görə də, dünyanın ən yaxşı texnoloji universitetlərindən biri – Massaçussents Texnologiya İnstitutu genişlənmiş reallıq proqramları yaratmaq üçün “hataton”u dəstəkləyir.

Ponomaryov insanların həyatını uzatmaqda maraqlı olan təşkilatlardan və dövlətlərdən vəsait toplamaq və lazımi tədqiqatlar üçün vəsaiti elmi laboratoriyalar arasında paylamaq niyyətindədir. Hazırda o, layihəyə 16 milyon dollar şəxsi sərmayəsini qoyub və 40 nəfərdən ibarət elmi heyət toplayıb.

Vitali Ponomaryovun uzunömürlülük problemini həll etmək üçün bu günə qədər az məlumatı var və bu vəzifə üçün tələb olunan on milyardlarla dollar pul toplaya bilməyəcəyini düşünmək çətindir.

Bir layihənin baş tutub-tutmayacağını bilməkdən ötrü ilin sonunu gözləmək qalır. Vitali 2019-cu ildə ilk elmi nəşrlərin buraxılacağını vəd edir. Sonra Alfa Sentauriyə uçuş ən az başlamış sayıla bilər. Bu uçuşu həyata keçirmək üçün o, Harvard Biznes Məktəbinə daxil olub.