Bakı məktəblisinin məqaləsi Rusiya mətbuatında

Ölkəmizin təhsil sahəsində aparılan sistemli işlər xüsusu istedadlı ilə seçilən şagirdlərin aşkar olunması,  onların  bilik və bacarıqlarının stimullaşdirılmasına  münbit şərait yardıb. Təhsil Nazirliyinin təşəbbüsü ilə son illərdə keçirilən respublika fənn  olimpiadaları şagirdlərin elmi yaradıcılığa  marağını artırıb.  Heç şübhəsiz ki,   şagirdlərimizin əldə etdiyi  uğurların əsası orta məktəbdən qoyulur.  Xüsusi  istedadı ilə seçilən  şagirdlərimizdən biri də Kaspi Liseyinin IX  sinif şagirdi Faiq Nəcəflidir.

Yaşının az olmasına baxmayaraq o, artıq təhsil ictimaiyyətimizin diqqətini  cəlb edə bilmişdir.   Son günlərdə istedadlı şagirdimiz növbəti uğura imza atıb.  Onun “Natural ədədlərin ədədlərin 3-ə (9-a) bölünməsinin yeni əlaməti” adlı məqaləsi Moskvada rus dilində nəşr olunan “Matematika”  jurnalında dərc olunub.  Riyaziyyat müəllimləri üçün metodik tövsiyə xarakteri daşıyan jurnalda Faiqin məqaləsi “Tədris tədqiqatları”  bölümündə oxuculara təqdim olunub.

Qeyd edək ki, məqalədə natural ədədlərin 3-ə (9-a) bölünməsinin yeni əlamətləri əks olunub. Normal riyazi qaydada natural ədədlərin 3-ə və (9-a) bölünməsi üçün bu ədədin rəqəmlərinin cəmi 3-ə (9-a) bölünməlidir. Məsələn, 828  3 və 9-a bölünür,  belə ki,  8+2+8=18 cəmi 3 və ya 9-a bölünür. Və yaxud  1713 ədədini 3-ə bölmək üçün, 1+7+1+3-ü toplayıb 3-ə bölürük. Əgər alınan ədəd 3-ə bölünürsə, deməli, 1713 də 3-ə bölünür. Faiqin təklif etdiyi üsulla bu misalı aşağıdakı formada hesablamaq olar: 1713->17+13=30->3+0=3, deməli, 3 ədədi 3-ə bölünürsə,  1713 ədədi də 3-ə qalıqsız bölünür.  1713->171+3=174 ->17+4=21->2+1=3, deməli, 3 ədədi 3-ə bölünürsə, 1713 ədədi də 3-ə qalıqsız bölünür.

1713->1+713=714->71+4=75->7+5=12->1+2=3, deməli, 3 ədədi 3-ə bölünürsə, 1713 ədədi də 3-ə qalıqsız bölünür. Bu qayda ilə daha böyük ədədləri kiçik hissələrə ayıraraq 3-ə bölünüb bölünmədiyini asanlıqla yoxlamaq olar.

Məsələn,  2394  ədədi  də  3 və 9-a bölünür,  belə ki,   bu ədədin tərkib hissələrindən  təşkil olunmuş 29+34=63, 32+49=81  və yaxud  92+43=135->13+5=18,  həmçinin  23+94->117->11+7=18  cəmi   də  3 və 9-a bölünür. Həvəskar riyaziyyatçı  məqaləsində  natural ədədlərin bölünməsinə dair bir sıra teoremlərin isbatı ilə bağlı çoxsaylı nümunələri diqqətə çatdırıb.    

Dərin zəkası və qabiliyyəti  ilə seçilən Faiq hələlik elm yollaranda ilk titrək addımlarını atır.   Onun  ilk uğurları  gələcəkdə    daha yüksək nailiyyətlər qazanacağına əminlik yaradır.

Mənbə: Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi