Aclıqla mübarizə və GMO haqında mif

 Mən tez-tez bu cür fikirlər eşidirəm ki, GMO yeganə ümidimizdir, GMO olmadan hamını qidalandıra bilməzsiniz və s.

 Adətən bu rəyə özlərini düşünən və tez-tez cəmiyyətin müasir nümayəndələri, elm və təhsil tərəfdarları olan insanlar tərəfdar çıxırlar. Ancaq cəhalətpərəstlər deyil.

Onda qeyri-təvazökar bir sual: əgər biomühəndisliyin əsas məqsədi aclığa qarşı mübarizə aparmaqdırsa, onda niyə bu çoxmilyardlı sənayenin 40 ildən çox davam edən sürətli inkişafından sonra (330.3 milyard ABŞ dolları, 2015) bu gün planetdəki hər 8-ci insan aclıq çəkir? 

 Bu suala cavabı öz əsassız səbəblərimə əsaslanaraq deyil, hamıya əlçatan olan etibarlı mənbələrdən gələn faktlardan çıxış edərək  tapmağı təklif edirəm. Burada təqdim olunan məlumat mənbələrinin linkləri yazının sonunda əlavə olunur.

 Öncə, gəlin baxaq görək, bu gün hansı genetik modifikasiya olunmuş məhsullar daha çox miqdarda yetişdirilir. 

 Əsas GMO bitkiləri - soya, qarğıdalı, pambıq və kanoladır. Yaxşı

 İndi yuxarıda sadalanan GMO bitkilərinin hansı məqsədlərlə yetişdiyini araşdıraq. Ən maraqlı məsələ burada başlanır -  GMO yetişən məhsulların əksəriyyəti birbaşa insan istehlakı üçün istifadə edilmir.

İstəmədən ardını  oxuyuruq...

 GMO SOYA

İstehsal olunan bütün GMO soya yağlarının 85% - 90%- i yem istehsalı üçün istifadə olunur.

 GMO QARĞIDALI

GMO qarğıdalıının 88% -i yem və bioyanacaq istehsalı üçün istifadə olunur.

 GMO Pambıq

Burada hər şey prinsipcə aydındır, əsasən pambıq toxuculuq sənayesi üçün xammal kimi istifadə olunur, lakin aydın olur ki,  istehsalın bir hissəsi - güman etdiyiniz kimi - yem istehsalı üçün istifadə olunur.

 GMO KANOLA

Kanola yem istehsalında əsas protein mənbələrindən biridir. İstehsal olunan kanolanın demək olar ki, hamısı yem istehsalına gedir.

 Yəni, aydın olur ki, GMO məhsullarının böyük əksəriyyəti ətin sənaye istehsalı üçün xammaldır, əsasən də mal əti üçün.

 İndi gəlin baxaq, mal əti istehlakında dünya lideri kimdir və aclıq çəkən ölkələr onların arasında varmı. 

 Mal əti istehlakında çempionlar

  Çin və ABŞ-ı ayrıca qeyd etmək lazımdır.

 Məlumdur ki,  mal əti və heyvan məhsulları istehlakı əhalinin gəlirləri ilə birbaşa mütənasibdir. Məsələn, son 6 ildə Çində mal əti istehlakı Çin xalqının orta sinfinin gəlirlərinin artmasının nəticəsi olaraq 20 faiz çoxalıb. 2016-cı ildə Çin 2.6 milyard dollarlıq mal əti idxal edib və dünyada mal istehlakı üzrə ən sürətli böyüyən bazardır.

 ABŞ GMO bitkilərinin istehsalında dünya lideridir, bunun təxminən 90% -i mal əti istehsalı üçün yem məqsədilə istifadə olunur. ABŞ bu il Çinə mal əti ixrac etmək hüququnu qazandı. Prezident Tramp şəxsən danışıqlarla məşğul olurdu.

Belə təəssürat formalaşır ki, sənaye kimi biomühəndislik bu gün əsas diqqəti, artan gəlir səviyyəsi olan istehlakçı üçün məhsul istehsal edən korporasiyaların maraqlarına uyğun işləyir. Bəs aclığa qarşı mübarizə necə olacaq?

 Dünyanın ən aclıq çəkən ölkələri

 Bu ölkələr sadəcə mal əti istehlak edən ölkələrin siyahısına düşmürlər.

Niyə insanlar aclıq çəkirlər 

İndi bir az daha dərinə gedək və insanların niyə aclıq çəkdiyini görək.

Ümumdünya Qida Proqramına görə (World Food Programme) bu gün dünyada aclığın əsas səbəbləri bunlardır:

2. Недостаток инвестиций в инфраструктуру - дороги, склады, недостаток навыков в управлении земельными ресурсами

1. Yoxsulluq -  zamanımızda insanların ac qalmasının əsas səbəbidir. Yeməyin özünün yoxluğu deyil, cəmiyyətin müəyyən təbəqələrinin xroniki yoxsulluğu.

2. İnfrastruktur üçün sərmayələrin çatışmazlığı - yollar, anbarlar, torpaq resurslarını idarə etmədə bacarıqların çatışmazlığı

3. İqlim və hava kataklizmləri

4. Müharibələr

5. Qeyri-sabit bazar şəraiti

6. Qidanın məhsullarının səmərəli saxlanması üçün infrastrukturun olmaması nəticəsində ərzağın korlanması (bəzi ölkələrdə 40% -ə qədər)

Düzünü desəm, steyk istehsalının yuxarıdakı problemləri həll etməyə necə kömək edə biləcəyi mənə aydın deyil.

Xülasə edək

 GMO məhsulları əsasən,  ac ölkələr üçün əlçatmaz olan məhsulların istehsalı üçün istifadə olunur.

 Üstəlik, aclığın başlıca səbəbi xroniki yoxsulluq və ərzaq almaq üçün vəsaitin olmamasıdır, qidanın olmaması deyil.

GMO-ların dünyanı aclıqdan qurtaracağına inam reallıqdan ayrılır və faktlara əsaslanan rasional əsaslandırma yoxdur.

 Mən qəsdən bu yazıdakı iki mövzuya toxunmadım. Birincisi, genetik cəhətdən dəyişdirilmiş orqanizmlərin insanlar və ətraf mühit üçün təhlükəsidir. İkincisi, bordaq əti istehsalının təhlükələri haqqında. Bu iki mövzu gələcəkdə ayrı-ayrı yazılara layiqdir.

Mənbələr :

 https://www.gminsights.com/industry-analysis/biotechnology-market

https://phys.org/news/2013-06-gmo-corn-soybeans-dominate.html

http://www.isaaa.org/resources/publications/pocketk/16/

http://www.soyatech.com/soy_facts.htm

http://www.gmoinside.org/gmos-in-animal-feed/

http://www.cattlenetwork.com/news/markets/china-and-global-beef-markets

http://fortune.com/2017/06/30/china-us-beef-imports/

http://time.com/3840073/gmo-food-charts/http://beef2live.com/story-world-beef-consumption-per-capita-ranking-countries-0-111634

http://ghi.ifpri.org/

http://www.bread.org/what-causes-hunger

https://www.wfp.org/stories/what-causes-hunger