Psikolojide Geçerliliği Olan ve Muhakkak Uygulamanız Gereken 90/10 Kuralı!

Geriye kalan %90 ise, bu %10’a nasıl karşılık verdiğimize göre farklılık gösterir. Farklı insanların, benzer olaylara, farklı bir biçimde tepki verdiğini biliyoruz. Başlarına gelen tetikleyici hadiselere karşı aldıkları pozisyon, insanların günün kalan kısmını mutlu mu yoksa stresli mi geçireceklerini belirliyor.

Bu kuralı aklımızda tutmamız gerekiyor, böylelikle hayatımızın %90 oranında bize bağlı olduğunu da sık sık anımsayabiliriz. Aynı zamanda başımıza gelenlerin %10’ununun kontrolümüz dışında cereyan ettiğini bilmek de, kendimizi yetersiz hissetmek gibi olumsuz duygu ve düşünceleri bizden uzak tutar.

İrademizi doğru kullanmayı öğrenirsek, karşılaştığımız negatif bir durumu pozitife çevirebiliriz... Peki bunu nasıl yapacağız?

90/10 kuralına bir örnek

Örneğin, patronunuzun size verdiği bir proje üzerinde çok yoğun bir biçimde çalıştığınızı düşünün. Yakın zamanda teslim etmeniz icap eden bu projenin hemen hemen sonuna geldiniz. Tam dosyayı bilgisayarınıza kaydedip işi bitirmek üzereyken elektrikler kesildi ve siz daha dosyayı kaydedemeden, bilgisayarınız aniden kapandı.

Sigortaların atmasına sebep olan ısıtıcıyı açtığı için suçu evvela eşinizin üzerine attınız. Çok öfkelendiniz ve kendinizi dünyanın sonu gelmiş gibi hissettiniz. Tüm öfkenizi eşinize yönelttiniz ve netice olarak da aranızda büyük bir tartışma çıktı.

Sonra mutfağa gittiniz. Tezgahtaki bardakları rastgele, öfkeyle devirmeye başladınız ve her sabah kahve içtiğiniz-en sevdiğiniz fincan kırıldı. Bu defa da sevdiğiniz fincan kırıldığı için öfkelendiniz ve bardağı kullandıktan sonra yerine geri koymadığı için oğlunuzu suçladınız.

Sonraki dakikalarda, işinizi kurtarma adına her şeyi denediyseniz de olmadı. Her şey çoktan mahvoldu. Bari biraz hava alayım diyerek, sinirli ve endişeli bir biçimde kapıyı çarpıp çıktınız evden. Sonuç: Eşiniz ve oğlunuzla aranız bozuldu, en sevdiğiniz bardak artık kırık ve proje de mahvoldu. Gününüz berbat geçiyor.

Ne oldu? Gördüğünüz gibi, %10’u oluşturan tetikleyici bir olay yaşadınız. Isıtıcı yüzünden sigortalar attı ve elektrik kesildi. Tabii bu elimizde olan bir şey değil. Kesinlikle kontrol edemeyeceğiniz ve bir başkasının, istemeden neden olduğu bir durum bu. Bir hata sadece.

Bize bağlı olarak gelişen şeyler ise bundan sonra başlıyor... Mesela eşinizden yardım isteyeceğinize, ya da enerjinizi, başınıza gelenleri patronunuza anlatıp ondan biraz daha süre alarak projeyi tekrar düzeltmek için harcayacağınıza, hiçbir yararı olmayan bir tepki verdiniz. Faydası? Sıfır.

90/10 kuralını uygulamak

Faydasız, hatta olumsuz neticeler yaratacak tepkiler göstermenize sebep olabilecek birçok tetikleyici hadise yaşanabilir. Bu gibi durumlarda söz konusu kuralı anımsamak ve duygulara yenik düşmeme adına 'iradeyi' devreye sokmak çok önemlidir.

Biri sizi yargılarsa

Başka insanların eleştirilerini ve yargılamalarını kontrol etmek gibi bir şansınız yok, zira herkes istediğini düşünmekte özgür. Sizin yapabileceğiniz ise, bu yargılara ya da eleştirilere ne ölçüde kıymet vereceğinizi belirlemektir. Şayet başkalarının benim hakkımda ne düşündüğünü kontrol edemiyorsam, neden bunun için enerji harcayayım?

Bir hata yaparsanız

Hatalarınızı kontrol edemezsiniz. Dahası, hatalarınızdan ders çıkarsanız dahi aynı hataları bir gün tekrar yapabilirsiniz. Bu insanın doğasında mevcut olan bir şey. Siz, sadece, hatalara karşı gösterdiğiniz tepkileri kontrol edebilirsiniz. Ya hatanızı kabul eder ve kendinizi cezalandırma yoluna gidersiniz, ya da kendinize biraz tolerans göstermeyi seçersiniz.

Başkalarından istedikleriniz gerçekleşmezse

Başka insanların verdiği tepkiler de tümüyle kontrol dışıdır. Birinden olduğu gibi davranmamasını ya da başka birisi gibi davranmasını beklemek gerçekçi bir davranış olmamakla beraber sizi daha da öfkelendirir. Ayrıca, o kişiyle kurduğunuz ilişkiye de zarar verir.

Başka bir zorlukla karşılaşırsanız

Hayat, zorluklarla doludur. Yapılan araştırmalara göre, her insan ömrü boyunca yaklaşık 20.000 talihsiz durumla karşılaşıyor. Bu anlar köpek pisliğine basmak gibi basit kazalardan tutun da, sevdiğimiz birini kaybetmek gibi ciddi konular da olabilir. Bu gibi talihsizliklerin her zaman yaşanabileceğini aklımızda tutmamız gerekiyor. Biz sadece, böylesi durumlarda nasıl bir tepki gösterceğimizi kontrol edebiliriz.

Kısacası: Kendinizi kontrol edemeyeceğiniz bir şeyle baş etmeye çalışırken bulursanız, 90/10 kuralını uygulamaya çalışın. %90’ın size bağlı olduğunu unutmayın. %10’un sizi kontrol etmesine müsaade etmeyin. Böylece, kendinizi koca bir sorunlar dağı oluşturmaktan kurtarmış olacaksınız.