Mustafa Kemal Atatürk - Nutuk/14. bölüm

Beraberimde Müdafaa-i Milliye Vekili Kâzım Paşa vardı. Şarkta, aleyhindeki fikrî ve fiilî tezâhürâttan dolayı, ifa-yı vazifeye imkân göremediğinden Ankara’ya gelmeye mecbur olan Kâzım Karabekir Paşa’yı ve İstanbul’da kendisine vazife vermek üzere de Refet Paşa’yı birlikte götürdüm. Bursa’da kaldığım günler zarfında, Refet Paşa’yı ma’lûm olduğu vechile İstanbul’a gönderdim. İsmet Paşa’yı da heyet-i murahhasa riyâseti vazifesini ifa edebilip edemeyeceğini, mevcut bunca ma’lumâtıma rağmen bir daha tetkik ettim. Mudanya Konferansı’nı nasıl idâre ettiğini teferruatıyla anlamaya çalıştım. İsmet Paşa’nın kendisine, tasavvurâtıma dair hiçbir kelime söylemiyordum. Nihayet müsbet olarak kararımı verdim. İsmet Paşa’nın Heyet-i Murahhasa Reisi olması için daha evvel Hariciye Vekili olmasını münasip gördüm. Bunu temîn için doğrudan doğruya Hariciye Vekili Yusuf Kemal Bey’e hususî ve mahrem olarak yazdığım bir şifre telgrafnamede kendisinin Hariciye Vekâleti’nden istifa etmesini ve yerine İsmet Paşa’nın intihâbına bizzat delâlet eylemesini ricâ ettim.

Ankara’dan hareketimden evvel Yusuf Kemal Bey, bana, Heyet-i Murahhasa Riyâseti vazifesini en iyi İsmet Paşa’nın yapabileceğini söylemişti. Yusuf Kemal Bey’den kendisine vuku bulan iş’ârımı hüsn-i telâkki ederek icabına tevessül ettiğine dair cevap aldım.