Mustafa Kemal Atatürk - Nutuk/12. bölüm

Muhterem Efendiler, bizim Başkumandanlığımıza ait 5 Ağustos 337 tarihli kanunun ayrıca bir tarihçesi vardır. Arzu buyurursanız, bu hususta heyet-i âliyenizi biraz tenvîr edeyim.

Başkumandanlık Kanunu, birinci defa 31 Teşrinievvel 337’de; ikinci defa 4 Şubat 38’de, üçüncü defa 6 Mayıs 338’de temdîd edildi. Her defasında muhâliflerin gûnâ-gûn tenkidât ve tâ’rîzatı vuku buldu. Bilhassa üçüncü temdîdi, mühimce bir vaka halinde oldu.

6 Mayıs 338 gününe takaddüm eden günlerde, zamanı geldiği için kanunun temdîdi Meclis’te mevzu-i bahis olmuş, ben rahatsızlığım münasebetiyle Meclis’te hazır bulunamamıştım. 5 Mayıs günü akşamı ikametgâhıma gelen Heyet-i Vekile, vaziyeti şöyle izah etti: Meclis’te muhâlifler, benim Başkumandanlık’ta kalmamı istemiyorlar. Birçok münakaşalı müzâkerâttan sonra mesele, reye vaz’ olunmuş, usûlen lâzım gelen ekseriyet hâsıl olmamış, yani Başkumandanlık Kanunu’nun temdîdi kabul edilmemiş. Heyet-i Vekile bilhassa Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Riyâseti ve Müdafaa-i Milliye Vekâleti –ki vaziyet-i askeriyeyi yakından takip eden makamlardır– fevkalâde müteessir olmuşlar. Meclis’in gösterdiği hâlet-i ruhiye karşısında kendilerinin de vazifeye devamlarında bir faide olmayacağını dermeyan ederek, istifaya kalkıştılar.