Mustafa Kemal Atatürk - Nutuk/10. bölüm

Tevfik Paşa’ya şu suretle cevap verdim:

27.1.37 ve 28.1.37 tarihlerinde yazdığım üç telgrafname ile zât-ı sâmîlerine icap eden ve tatbik ve tervîci zarurî olan bi’l-cümle hususâtı sarahat ve katiyetle bildirmiş olduğuma kaniim. Buna rağmen 29 Kânunusani 337 tarihli telgrafnamenizle vaziyetin henüz lüzumu derecede vukûf ve isabetle mütâlaa edilememekte olduğunu gördüm. Vaziyetin ehemmiyeti ve zamanın nezaketi, zât-ı sâmîleriyle beraber rüfeka-yı kirâmınızın ve bilhassa zât-ı şâhânenin her hususta bir defa daha tenvîrine delâletimizi bir vazife hükmüne koyuyor. Mütâlaa ve muhakemâtınızdan netâyic-i musîbe istihrâcını teshîl maksadıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi’nce vaz’ u tatbik edilen Teşkilât-ı Esasiye Kanunu’nun mevâdd-ı esasiyesini ber-vech-i âti aynen tebliğ ediyorum:

1– Hâkimiyet bilâ-kayd ü şart milletindir. İdare usûlü, halkın mukadderâtını bizzat ve bi’l-fiil idâre etmesi esasına müstenidtir.

2– icrâ kudreti ve teşri salâhiyeti, milletin yegâne ve hakikî mümessili olan Büyük Millet Meclisi’nde tecelli ve temerküz eder.

3– Türkiye Devleti, Büyük Millet Meclisi tarafından idâre olunur ve hükümeti “Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti” unvanını taşır.

4– Büyük Millet Meclisi, vilâyetler halkınca müntehab azadan mürekkebtir.

5– Büyük Millet Meclisi’nin intihâbı, iki senede bir kere icrâ olunur. İntihap olunan azanın azalık müddeti iki seneden ibaret olup fakat tekrar intihap olunmak câizdir. Sâbık heyet, lâhık heyetin ictimâına kadar vazifeye devam eder. Yeni intihâbat icrasına imkân görülmediği takdirde ictimâ devresinin yalnız bir sene temdîdi câizdir. Büyük Millet Meclisi azasının her biri, kendini intihap eden vilâyetin ayrıca vekili olmayıp umum milletin vekilidir.

6– Büyük Millet Meclisi’nin heyet-i umumiyesi, Teşrinisani ibtidâsında davetsiz ictimâ eder.

7– Ahkâm-ı şer’iyenin tenfizi, umum kavânînin vaz’ı, ta’dîli, feshi ve muâhede ve sulh akdi ve vatan müdafaası ilânı gibi hukuk-ı esasiye Büyük Millet Meclisi’ne aittir. Kavânîn ve nizamat tanziminde, muâmelât-ı nâsa erfak ve ihtiyac-ı zamana evfak ahkâm-ı fıkhiye ve hukukiye ile âdâb ve muâmelât esas ittihâz kılınır. Heyet-i Vekile’nin vazife ve mes’ûliyeti, kanun-ı mahsusla tayin edilir.

8– Büyük Millet Meclisi, hükümetin inkısâm eylediği devâiri, kanun-ı mahsus mûcibince intihap-gerdesi olan vekiller vasıtasıyla idâre eder. Meclis, icraî hususât için vekillere veçhe tayin ve lede’l-hace bunları tebdil eyler.

9– Büyük Millet Meclisi heyet-i umumiyesi tarafından intihap olunan reis, bir intihap devresi zarfında Büyük Millet Meclisi Reisi’dir. Bu sıfatla Meclis namına imza vaz’ına ve Heyet-i Vekile mukarrerâtını tasdike salâhiyettardır. icrâ Vekilleri Heyeti içlerinden birini kendilerine reis intihap ederler. Ancak Büyük Millet Meclisi Reisi, Vekiller Heyeti’nin de reis-i tabiisidir.

10– Kanun-ı Esasî’nin işbu mevâd ile teâruz etmeyen ahkâmı kemakân mer’iyyü’l-icradır.

Bizce ta’dâd eylediğim esas maddelere mugayir hareket etmeye imkân ve salâhiyet olmadığını nazar-ı dikkat-i sâmîlerine ehemmiyetle vaz’ ederim. Meclis riyâsetiyle başlayan muhaberenizin istilzam ettiği muamelenin takibi İcra Vekilleri Heyeti’ne tevdî edilmiştir efendim.