Kimyasal reaksiyon

Kimyasal tepkime ya da kimyasal reaksiyon, iki veya daha fazla maddenin birbiri ile etkileşmesi sonucu kendi özelliklerini kaybederek yeni özellikte maddeler oluşturmasıdır. Kimyasal olay ve kimyasal değişme kavramlarıyla eşanlamlıdır.

Özellikleri

Kimyasal tepkimelere giren maddeler ortamda tükenebilirler.

A + B (Girenler) ---> AB (Yeni madde-ürünler)

A ve B, 2. olayda tek madde olarak kalmamış tükenmiştir.

Kimyasal Tepkimelerde Değiştirilebilen Özellikler

• Atomların hacmi veya çapı
• Atomların elektron düzenleri
• Toplam potansiyel enerji
• Toplam mol sayısı
• Bir mol atomun toplam ağırlığı
• Toplam molekül sayısı
• Toplam hacim
• Renk, koku, tat gibi fiziksel özellikler

Kimyasal tepkime çeşitleri

Sentez tepkimeleri

İki ya da daha fazla basit madde başka bir madde oluşturuyorsa böyle tepkimeler Sentez tepkimeleri olarak adlandırılır.

2 H₂ + O₂ → 2H₂O

Analiz tepkimeleri

Sentez tepkimesinin tam tersidir. Bileşiği bileşenlerine ayırır. Yani bir maddeden birden çok madde oluşur.

2H₂O → 2 H₂ + O₂

Yer değiştirme tepkimeleri

Bir elementin bir bileşikle tepkimeye girerek bu bileşiklerdeki elementlerden birinin yerini aldığı tepkimelere denir.

Örnek:

Zn + 2 HCI → ZnCI₂ + H₂

Hg (s) + ½ O₂ (g) → HgO (k) + ısı

Tepkime kabı

Kimyasal laboratuvarda kullanım için özel cihazlar vardır. Tepkime kabı, amaca ve tepkime koşullarına göre çok çeşitli malzemelerden yapılır. Genellikle bilim adamları ısıya ve birçok agresif kimyasallara dayanıklı olan borosilikat camı kullanırlar.

Tepkime ısısı

Bir kimyasal tepkimede bütün maddeleri aynı sıcaklıkta tutabilmek için tepkime sistemine eklenmesi veya sistemden uzaklaştırılması gereken ısı miktarıdır. Tepkime sisteminin içinde bulunduğu kabın basıncı sabit tutulduğunda ölçülen tepkime ısısı aynı zamanda (entalpi) olarak bilinen (termodinamik) nitelikteki değişimi, yani tepkime sonucunda oluşan ürünlerin entalpisiyle tepkimeye girenlerin entalpisi arasındaki farkı gösterir. Böylece sabit (basınçta) tayin edilen tepkime ısısı DH sembolüyle gösterilen tepkime entalpisidir. DH negatif olduğunda tepkime ısıveren, tersi durumdaysa tepkime ısı alandır...

ÖRNEĞİN;

H₂ + Cl₂ → 2 HCl + 44 kkal

tepkime sayesinde tepkimeye giren H₂ ve Cl₂ moleküllerinde iki atomu bir arada tutan bağların koparılması enerji ister. Bu enerji sağlandığında atomlar arasındaki bağlar kopar ve atomlar yeni düzenlemeye girerek yeni bağlar (HCl bağları) oluştururken dışarıya enerji verilir. Bu tepkimede dışarı verilen enerji daha önce alınan enerjiden fazla olduğundan neticede dışarıya enerji verilmiş olur (ısıveren tepkime). Buna karşılık;

H₂ + I₂ + 12,4 kkal → 2HI

tepkimesinde alınan enerji verilen enerjiden fazla olup bu tepkime de ısıalan tepkime olur.