İşsizlik Kavramı ve İşsizlik Türleri Hakkında Bilgi

İşsizlik Kavramı Nedir ve İşsizlik Türleri Hakkında Bilgi

Çalışma yaşları arasında olan, çalışmaya engel bir özürü bulunmayan ve çalışmaarzusuna sahip kişilerin iş bulamaması durumudur. Burada, isteğe bağlı yani "gönüllü" değil, istek dışı ya da "gayri iradi" bir işsizlik durumu söz konusudur. Bir ülkede işsizliğin önemli boyutlarda artması, ekonomik olduğu kadar sosyal alanda da çok ciddi sorunlar doğurabilir. O bakımdan, gelişmiş ve az gelişmiş hemen hemen bütün ülkelerin hedefi,istihdamın yükseltilmesi ya da işsizliğin ortadan kaldırılmasıdır. Milletler, bir yandansosyal gaye ile bir kısım vatandaşlarının işsiz ve dolayısıyla gelirsiz kalmasını önlemek için, öbür yandan iktisadi kalkınmada mevcut işgücünden tam olarak faydalanabilmek içinişsizliği önlemek veya hiç olmazsa azaltmak çareleri aramışlardır.

Bu sebeple iktisadi gelişme planlarında, ülkenin çalışma politikası önemle ele alınarakyer altı ve yerüstü kaynakları ile birlikte insan gücünün de tam olarak değerlendirilmesi gayesi güdülmüştür. İşsizlikle mücadele sosyal bakımdan da son derece büyük bir önem arz etmiş, 19. yüzyılda sık sık vukuu bulan iktisadi buhranlar işsizlikle beraber sefaletin artmasına sebep olmuş, bu durum da sosyalist ve komünist cereyanların hazırlanmasına ve yayılmasına yardımcı olmuştur. İşsizlik, duruma göre çeşitli şekilde ortaya çıkmaktadır:

Açık İşsizlik Türleri

1. Mevsimlik İşsizlik

Genellikle sanayide ileri gitmiş memleketlerde mevsim işsizliği mal talebindeki mevsimlik değişmelerden oluşur. Tarımı ağır basan ülkelerde ise mevsim işsizliği mamul talebiyle değil; malın arzıyla ilgili olarak mevsim değişmelerinden oluşur. Türkiye'de mevsim işsizliğinin en yüksek olduğu zaman aralık-şubat; en düşük olduğu zaman ise temmuz-ağustos aylarına denk gelir. Tarımsal işgücünün ağırlıklı olduğu ülkelerde mevsimsel işsizliği giderici önlemler ancak devlet tarafından alınabilir. Ayrıca bunların iktisadi vesosyal politikaların bütünü içinde ele alınması gerekir.

2. Teknolojik İşsizlik

İnsan gücü yerine makine ikame edilmesinden veya daha verimli metotların uygulanmasından oluşan bir işsizliktir. Otomasyon; üretimin kendi kendine işleyenmekanik, hidrolik, kimyevi, elektronik aletler aracılığıyla yapılması olarak tanımlanabilir. Otomasyon, mühendis ve teknisyen ihtiyacını artırırken; beşeri ve sosyal bakımdan çalışma şartlarını etkiler. Maddi yorgunluğu ve iş kazalarını azaltırken manevi yorgunluğu artırır.

3. Bünyevi (Yapısal) İşsizlik 

Bir iktisadi düzenin yapısındaki değişmelerden doğar. Bu işsizlik türü ekonominin yapısından kaynaklıdır. İş arayan kişilerin, becerileri, seçtikleri meslek, yerleşim ve benzeri sebepler ile piyasanın yapısının birbiri ile uyumsuzluğu nedeniyle bu işsizlik ortaya çıkmaktadır. 

4. Devri (Konjonktürel) İşsizlik

Konjonktürel İşsizlik, ülkenin üretim kapasitesinde dönem dönem ortaya çıkan dalgalanmalar neticesinde, daralmaların meydana gelmesi ortaya çıkan işsizliktir. Kapitalist sitemin bir sonucu olan bu işsizlik türünün özellikleri şunlardır:

• Dayanıklı mal üreten sanayi kolları bu işsizlikten daha çok etkilenir.
• Bir ülkenin farklı coğrafi bölgelerinde, o ülkedeki sanayi kollarının türüne ve yoğunlaşma oranına göre farklı olabilir.
• İşçi kategorileri bakımından en fazla etkilenecek gruplar genç işçiler, yaşlı işçiler ve orta yaşlı işçilerdir.

5. Arızi İşsizlik

Emek arz ve talebi arasında genel bir denge olduğu zaman bile işçilerin kısa vadeli yer değiştirmesinden doğan işsizliktir. Yeni mezun olmuş kişilerin iş arama süreci de bu kapsamda değerlendirilmektedir. Kısmi ve geçici niteliklidir. Ekonomi tam istihdamdüzeyinde iken dahi var olan bir işsizliktir ki buna doğal işsizlik denilmektedir. 

6. İradi ve Gayri İradi İşsizlik

İradi işsizlik yani diğer bir anlamıyla, gönüllü işsizlik, piyasada belirlenmiş olan cari fiyat koşullarını kabul etmediği için çalışmayan kişilerin oluşturduğu işsizlik türüdür. Diğer bir ortaya çıkış biçimi ise; bekleme işsizliği diğer bir deyişle spekülatif işsizliktir. Bu durumda işsiz olan kişi; çalışmama gerekçesi olarak geri çevirmiş olduğu ücretin marjinal faydasını, boş zamanının marjinal faydasından daha düşük görmektedir. Bu durumda kişi ileri bir dönemde bunu telafi edeceği bir iş bulabileceğini düşünmektedir. Gayri iradi işsizlik, aslında klasik anlamda bildiğimiz işsizlik durumudur. Kişi; piyasada belirlenmiş cari ücret ve çalışma saati koşullarında çalışma arzusundadır ancak iş bulamamaktadır. 

7. Belge ve Sektör İşsizliği

Belli sektörlerin ve bölgelerin, teşviklerinin ve sübvansiyonlarının ortadan kalkması, bunların ilgi olmaktan çıkması sebebiyle daralması ile ortaya çıkan işsizliktir. 

8. Gizli İşsizlik 

Gizli İşsizlik, belli bir üretim sektöründe çalışanların bir kısmı işi bırakıp ayrılsa da üretimin daralmayacağı sonucunu doğuran işsizlik türüdür. Bunun sebebi ise bu kişilerin üretim süreçlerindeki marjinal verimliliklerinin sıfır olmasıdır. Yani bu kişilerin fiilen üretime hiçbir katkıları yoktur, onlar olmasa da aynı düzeyde iş üretilecektir. Bu nedenle işsiz kalmaları işsizliğe herhangi bir etki yapmamaktadır. Bu işsizlik türü daha çok gelişen ülkelerde kırsal kesimde tarım sektöründe görülmektedir.

Kaynak : Neoldu.com