Hakimin sanal mahkemesi

Yazılım sayesinde, hakimler kısa sürede hüküm kurabilecek, vatandaşlar ise bir suç işlerse ne kadar ceza alacağını, kesinleşen karar sonucu cezaevinde ne kadar süre ile kalacağını ve tahliye tarihine kadar tüm süreci bir hukukçuya danışmadan öğrenilebilecek.

Erzurum 4’üncü Asliye Ceza Hakimi Aydın Başar, 18 yıldır geliştirdiği ‘CezaDost’ programı ile hukukçulara ışık tutarken, vatandaşlar için de adeta sanal mahkeme ortamı sunuyor. Programda yer alan ‘hakime hanım’ animasyonu, gerçek bir hakim gibi hükmü okuyup, yasa yollarını da gösteriyor. Masaüstü ve mobil sürümü olan yazılım içerisinde Türk Ceza Kanunu ve Ceza Muhakemeleri Kanunu şerhi de yer alıyor. Mobil sürümde, sesli komutla suç seçip, ceza hesaplama, hüküm kurma ve cezaevi sürelerini hesaplama gibi işlemlerin yapıldığı programın, mobil sürüm ve masaüstü sürümü aynı anda da kullanılabiliyor. Telefon ve bilgisayar arasında bluetooth ile bağlantı kurularak, program aracılığıyla telefondan verdiğiniz sesli komutlarla, masaüstü programını uzaktan kullanabilmeniz mümkün oluyor. Böylece hiç el değmeden telefondan verilen komutlarla, ceza hesaplama, hüküm ve yazıcıdan çıktı işlemleri yapılabiliyor. Aynı işlemleri gerekli seçenekleri tıklayarak da yapabilmek hem masaüstü, hem de mobil sürümle uygulamak mümkün.

Programı ilk 2001 yılında Düzce Gölyaka’da geliştirmeye başladığını belirten Hakim Aydın Başar, bu süreci şöyle anlattı:

“Deprem olduğu için bir barakada kalıyordum. İçimdeki bir ses ‘yeni bir şeyler yapmalısın’ diyordu. Herkesten farklı olan bir şeyi yapmak istedim. ‘Benim mesleğimde bilgisayarı nasıl kullanabilirim’ diye düşündüm. Programcılığa başladım. İlk başladığımda hiçbir şey bilmiyordum. Sonraki süreçte hem programlama öğrendim, hem de programlama bilgilerini ‘CezaDost’ programına uyguladım ve yaklaşık 18 yılda program bu aşamaya geldi. Programı yapış amacım; artık bilgisayar ve yazılımlar hayatımızın her alanında kullanılmaya başlandı. Hukukçu, hukuk kuralarını bilen ve uygulayan kişi demektir. O bilgiyi belli bir mantıksal kurguyla, olaylar ve kurallar arasında bağlantılar kurup sonuçlar üretiyoruz. İçine vicdan da kattığımız, ürettiğimiz değerin adı da adalet. Manuel olarak yaptığınız yarım saatinizi alabilecek ayrıntılı bir ceza hesaplamasını, programda 10 saniye içerisinde hatasız yapabilmeniz ve hükmü hazırlayabilmeniz mümkün hale gelebiliyor.”

Programın mesleğe yeni başlayan hakim ve savcılara kolaylık sağlayacağını, hem de vatandaşlara da hukuki danışmanlık yapacağını aktaran Hakim Başar, “2016 yılında programın mobil versiyonunu yaptık. Artık bilgisayar başında kimse oturmuyor. Mobil versiyonun sadece mesleği hukukçu olanlar için değil, aynı zamanda, ceza hukuku konusunda hiç bilgisi olmayan vatandaşlara da yardımcı olmasını amaçlıyorum. Vatandaş, istediği ölçüde ceza hukuku ile ilgili olan her şeyi öğrenebilecek. Örneğin bir kişi, ‘tehdit’ suçunu işledi. Bu programa girerek, hatta söylediği sözle ‘ben birisine seni öldüreceğim’ dedim, ‘başıma ne gelir?’ diyerek sesli komut verirse veya suç öyküsü bölümüne yazarak giriş yaparsa program kendisine bu sözün hangi suçu oluşturduğunu ve üzerine tıklayarak alacağı ceza miktarının alt ve üst sınırlarını gösteriyor. ‘Tamam’ komutu ile hakimin ona vereceği kısa hükmü hazırlıyor. Böylece bir kişinin henüz mahkemeye gitmeden, duruşması yapılmadan alabileceği muhtemel cezayı öğrenebilmesi mümkün olacak. 17 yıldır görev yaptığım tüm mahkemelerde ben kısa kararları bu programla hazırladım. Suçu girip, artırım, indirim maddelerini işaretleyerek kararları hazırladım. Programda yapay zeka özelliklerini geliştirerek gelecekte programa bir iddianameyi okuduğunuzda veya metin olarak siz söylediğinizde o metinden anlamlı sonuçlar çıkararak işlenilen suçla ilgili olarak cezayı size sesli olarak okutmayı hedefliyorum ve program her gün geliştirmeye devam ediyorum” diye konuştu.

Hukuk Fakültesi öğrencileri için de program içerisinde ‘suçun öyküsü’ bölümü olduğunu, suçun işlendiği yerden kişinin cezaevinden çıktığı tarihe kadar olan tüm bu sürecin anlatıldığını bildiren Başar, şöyle devam etti:

“Tüm hukuki terimler de suçun öyküsü içerisinde yer alıyor. Programın, genç meslektaşlarıma çok büyük fayda sağlayacağını düşünüyorum. Adalet Akademisi’nde ya da eğitim merkezinden mezun olan hakim ve savcı adaylarına programın, bilgisayarlarıyla birlikte kurulmuş olarak verilmesini çok isterim. Genç meslektaşlarım kürsüye çıktıklarında, hüküm kurma aşamasında kendilerine yüzde 60-70 katkı verecek bir programdan yararlanmış olacaklardır. Hüküm verirken kendilerine daha çok güvenecekler ve birkaç yıllık hakimin tecrübesine sahip olacaklardır. Dileğim ve hayalim, eğitim merkezinde ceza ve infaz hukuku derslerinde programın okutulup, öğretilmesidir. Program tamamen ücretsizdir. Yeni bir şeyler yapmanın, paylaşmanın bedeli yok. Bu ülkenin en şanslı insanlarından biriyim. En fazla, çok uzaklardan birilerinin teşekkür edip, Allah razı olsun demesi programın kullanım bedeli olacaktır.