Avrupa

Dünyanın en küçük ikinci kıtasıdır.

Etimoloji

Avrupa, Sami dillerde Erep (yahut Irib), güneşin battığı taraf anlamına gelir. Fenikelilerden Yunanlara geçen bu ad, Yunancada Europa olmuş ve Ege Denizi'ne göre batıda bulunan ülkelere bu ad verilmiştir.

Ayrıca mitolojide Finike kralı Agenar ile Telepassa'nın kızının adıdır. Boğa şekline giren Zeus tarafından İda'ya kaçırılmış, Zeus'tan Minos, Sarppedon ve Rhadamnthys isminde üç oğlu olmuştur, adı bu yarımadaya verilmiştir.

Tarihi

Öteden beri büyük krallık ve imparatorluklara beşiklik yapmış bu yarımada, endüstri devriminden sonra da gelişmişliğini korumuş ve diğer tüm kıtalara göre endüstrileşmesini kısa sürede tamamlamıştır.

Avrupa'nın önemi, konumu, yüz ölçümü, doğal kaynakları, nüfusu ve fiziki özelliklerinden değil sahip olduğu insan kaynağı ve onun niteliklerinden ileri gelmektedir. İyi eğitilmiş insanlardan oluşan nüfus, bilim ve teknolojide göstermiş olduğu ilerlemeler sayesinde ekonomik yönden de gelişmiş ve yüksek bir hayat standardına ulaşmıştır. Doğal kaynakları görece az olan Avrupa, bu gelişmesini tamamen eğitimli insan kaynağına ve sömürgecilik sisteminin kazanımlarına borçludur. Günümüzde dünyanın en büyük güç odağı olan ABD'nin halkı da büyük oranda Avrupa kökenlidir. Ayrıca bilimsel ve teknolojik gelişmelerin kilometre taşları olan önemli buluşların çoğu da Avrupalılar tarafından gerçekleştirilmiştir. Avrupa ülkelerinin her yönden birleşmesini amaçlayan ve bu yolda önemli aşamalar gerçekleştiren Avrupa Birliği, Avrupa'nın yeryüzündeki gücünü ve önemini daha da artırmaktadır.

 

Avrupa'nın 20. yüzyıl başlarında varsayılan 'kültürel' bölgeleri.

 

Avrupa Bayrağı, Avrupa Birliği Tarafından da kullanılıyor

1990 yılına kadar (Soğuk Savaş'ın bitimi) Avrupa'da birbirinden farklı siyasal ve ekonomik sistemler ve bunların temsilcilerinden oluşan bloklar mevcuttu. Bunlardan biri, şimdi de mevcut olan çok partili demokratik sistemi ve serbest piyasa ekonomisini uygulayan Batı Bloku, diğeri ise tek partili sosyalist siyasal sistemle

ekonomiyi uygulayan Doğu Bloku'ydu. Ancak Doğu Bloku'nun lideri olan SSCB'nin ekonomik ve siyasal sisteminin iflas etmesiyle doğu bloğu da çökmüştür. Eski Doğu Bloku ülkeleri, ekonomik ve siyasal sistem olarak Batı Bloku'na yakınlaşma yolunda önemli adımlar atmışlardır. Çok partili demokratik sisteme ve serbest pazar ekonomisine geçiş yapmanın sancıları büyük oranda atlatılmıştır. Avrupa Birliği'ne yapılan başvurular olumlu karşılanmış ve başvuran ülkeler ile AB arasında uyum çalışmaları sürdürülmektedir. Doğu Bloku'nun askeri örgütü olan Varşova Paktı da dağıtılmış ve eski Doğu Bloku ülkeleri, Batı Avrupa'nın askeri örgütü olan NATO'ya girmek için başvuruda bulunmuşlar, bu konuda önemli gelişmeler sağlamışlardır. Böylece Avrupa'da 1990 öncesinin askeri, ekonomik ve siyasi kutuplaşması önemli ölçüde ortadan kalkmıştır.

Coğrafyası

Avrupa geleneksel olarak Dünya'daki 7 kıtadan biri olarak düşünülmekle birlikte aslında Asya ile coğrafi açıdan bağlantılı bir kıtadır ve bazen Avrasya adı altında anılır. Avrupa'nın geleneksel tanımına göre Ural Dağları Avrupa'nın doğudaki sınırını oluştururlar. Güneydoğu'daki sınırını Ural Nehri oluşturur. Sınır Hazar denizi, Kafkas Dağlarının zirveleri boyunca devam eder, Karadeniz, İstanbul Boğazı, Marmara Denizi ve Çanakkale Boğazı'yla belirlenir. Akdeniz Avrupa'nın güney sınırını, Kuzey Buz denizi kuzey sınırını, Atlas Okyanusu ise kuzey ve batı sınırını belirler. İzlanda Avrupa'dan çok Kuzey Amerika'ya yakın olmakla birlikte Avrupa'nın bir parçası olarak sayılmaktadır. Avrupa yarımadası güneyde Afrika kıtasına oldukça yaklaşır (Cebelitarık Boğazı 14 km). Güneydoğuda ise Asya ile hemen hemen bitişir (İstanbul Boğazı 0,7 km., Çanakkale Boğazı 1,3 km.).

Avrupa'nın yüzölçümü 10.523.000 km² dir. Bu ise yeryüzünün %2'i, karaların % 7'si Avrasya'nın 1/5'i demektir. Avrupa, yaklaşık olarak harita üzerinde 35 ile 70 kuzey paralel daireleri ile 10 ile 60 doğu meridyenlerinin çerçevelediği bir üçgene benzer. Yarımadada 0-4 saat dilimleri yer alır.

Avrupa'nın uç noktaları ise; kuzeyde Kuzey burnu (71° 10' kuzey enlemi), güneyde Mora'nın Matapan burnu (36° 23' kuzey enlemi), Batıda Rocca (Portekiz) burnu (9° 29' batı boylamı), doğuda Ural dağları (60° doğu boylama)'dır. Rocca burnu ile Ural Dağları arasındaki uzunluk 5500 km, Kuzey burnu ile Matapan burnu arasındaki genişlik 3800 km'dir.

Avrupa ülkeleri kültürleri, coğrafi konumları, yani bulundukları yer, ekonomik, sosyal gelişmişlik gibi kriterler göz önünde bulundurularak; Batı Avrupa ülkeleri, Kuzey Avrupa Ülkeleri (İskandinavya ve Baltık ülkeleri), Akdeniz ülkeleri, Orta Avrupa ülkeleri, Doğu Avrupa ülkeleri ve Balkan Ülkeleri gibi guruplara ayrılmaktadır.

Avrupa'nın genel coğrafî özellikleri şöyledir:

• Avrupa bir devrimler yarımadasıdır. Özellikle demokrasi, endüstriyel ve bilimsel açıdan dünyayı etkileyen devrimleri gerçekleştirmiştir.
• Nüfus yoğunluğunun fazla olduğu bir yarımadadır. Hayat seviyesi yüksektir. Nüfus artışı çok azdır. Hatta bazı ülkelerde nüfus azalması vardır.
• Avrupa, dünyada ihracat ve ithalatta önde gelen yarımadadır. Dünyada üretilen endüstri ürünlerinin üçte biri bu kıtaya aittir.
• Endüstrileşmiş ülkelerin toplandığı bir kıtadır. Birleşik Krallık (İngiltere), Fransa, İtalya ve Almanya endüstrileşme açısından çok ileri durumdadır.
• Çeşitli uluslara mensup insanların yaşadığı Avrupa'da 50 civarında devlet vardır. Komşu ülkeler arasında dil, ekonomik ve kültürel açıdan önemli farklar bulunur.

Avrupa'ya ait ölçümler

• Yüzölçümleri: 10.600.000
• Nüfusu: 743.000.000 kişi
• Nüfus yoğunluğu: 70 kişi/km²
• En yüksek ve en alçak noktası: Elbruz Dağı 5642 m(Rusya Kafkasları), Hazar Denizi'nin kuzeyi -28m.
• En büyük gölü: Ladoga Gölü -18.400
• En büyük adası: Büyük Britanya

Ekonomisi

 

Avrupa ülkeleri ve kuruluşlar

Avrupa ekonomisi, 50 farklı devlet içinde 743 milyondan fazla kişiyi kapsar. Benzer diğer kıtalar, Avrupa devletlerinin farklı zenginlikleri, en fakirlerinin diğer kıtalardaki en fakir devletlerin yaşam standartlarından ve GSYİH koşullarından çok üstünde olmasına rağmen. Zenginlikler farkı en kabaca Avrupa boyunca batı-doğu bölümünde görülebilir. Batı Avrupa ülkelerinin hepsi yüksek GSYİH ve yaşam standartlarına sahipken Avrupa ekonomilerinin pek çoğu hala eski Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti ve çöken Sovyetler Birliği'nden hasıl olmaktadır. Buradaki Avrupa sözcüğü Avrupa ekonomisi sınırlarını Asya'da Kıbrıs sınırı olarak içerir.

Kıta olarak Avrupa dünyada en büyük ekonomiye sahiptir. Avrupa'nın en geniş ulusal ekonomisi Almanya olup, nominal GSYİH sıralamasında dünyada 3.ncü sırada, satın alma gücü paritesi'ne (SAGP) göre beşinci sıradadır. Avrupa'nın ikincisi Birleşik Krallık olup, nominal GSYİH'de dünya üçüncüsü ve SAGP'de altıncıdır. Avrupa Birliği dünyanın en geniş (IMF ve Dünya Bankası'na göre 2005) veya ikinci en geniş ekonomisidir(CIA World Factbook-2006)

Ülkeler

 

Avrupa

 

Avrupa'nın Birleşmiş Milletler tarafından oluşturulmuş bölgeleri:

  Kuzey Avrupa

  Batı Avrupa

  Doğu Avrupa

  Güney Avrupa

Ülke ve Bayrağı	Yüzölçümü (km²)	Nüfus (2002)	Nüfus Yoğunluğu (km²)	Başkent
Doğu Avrupa:
Azerbaycan	86.600	8.870.000	105,7	Bakü
Beyaz Rusya	207.600	10.335.382	49,8	Minsk
Bulgaristan	110.910	7.621.337	68,7	Sofya
Ermenistan	29.800	3.002.594	112	Erivan
Gürcistan	69.700	4.498.000	49,7	Tiflis
Kazakistan	2.717.300	15.815.144	5	Astana
Moldova	33.843	4.434.547	131	Kişinev
Romanya	238.391	21.698.181	91	Bükreş
Rusya[	3.960.000	106.037.143	26,8	Moskova
Ukrayna	603.700	48.396.470	80,2	Kiev
Orta Avrupa:
Çek Cumhuriyeti	78.866	10.256.760	130,1	Prag
Macaristan	93.030	10.075.034	108,3	Budapeşte
Polonya	312.685	38.625.478	123,5	Varşova
Slovakya	48.845	5.422.366	111	Bratislava
Slovenya	20.273	1.932.917	95,3	Ljubljana
Kuzey Avrupa:
Birleşik Krallık	244.820	60.201.000	244,2	Londra
Danimarka	43,094	5.368.854	124,6	Kopenhag
Estonya	45.226	1.415.681	31,3	Tallinn
Finlandiya	336.593	5.157.537	15,3	Helsinki
İzlanda	103.000	307.261	2,7	Reykjavík
İrlanda	70.280	4.234.925	60,3	Dublin
Letonya	64.589	2.366.515	36,6	Riga
Litvanya	65.200	3.601.138	55,2	Vilnius
Norveç	270.000	4.527.984	11,8	Oslo
İsveç	449.964	9.090.113	19,7	Stokholm
Güney Avrupa:
Arnavutluk	28.748	3.544.841	123,3	Tiran
Andorra	468	68.403	146,2	Andorra la Vella
Bosna-Hersek	51.129	3.964.388	77,5	Sarayova
Hırvatistan	56.542	4.390.751	77,7	Zagreb
Türkiye	814.578	78.561.312	94,6	Ankara
Yunanistan	131.940	10.645.343	80,7	Atina
İtalya	301.230	58.751.711	191,6	Roma
Makedonya	25.333	2.054.800	81,1	Üsküp
Malta	316	397.499	1.257,9	Valletta
Karadağ	13.812	616.258	44,6	Podgorica
Kıbrıs Cumhuriyeti	9.251	788.457	85	Lefkoşa
Kosova	10.887	2.200.000	220	Priştine
Portekiz	91.568	10.084.245	110,1	Lizbon
San Marino	61	27.730	454,6	San Marino
Sırbistan	77.474	9.663.742	109,4	Belgrad
İspanya[	498.506	40.077.100	80,4	Madrid
Batı Avrupa:
Avusturya	83.858	8.169.929	97,4	Viyana
Belçika	30.510	10.274.595	336,8	Brüksel
Fransa[	547,.030	59.765.983	109,3	Paris
Almanya	357.021	83.251.851	233,2	Berlin
Lihtenştayn	160	32.842	205,3	Vaduz
Lüksemburg	2.586	448.569	173,5	Lüksemburg
Monako	1,95	31.987	16.403,6	Monako
Hollanda	41.526	16.318.199	393	Amsterdam
İsviçre	41.290	7.301.994	176,8	Bern
Toplam	10.396.619	694.270.001	66,8

Notlar