Ateşgah

Ateşgah, dünyaki 3 Mecusi tapınağından biri.Bakü’ye 30 km mesafede, Abşeron yarımadasının Surahanı kasabasının güneydoğu kısmında yer alır. "Ateşgah" sözcüğü ateş mabedi anlamına gelir. 16-18. yüzyılda doğal gazın çıktığı, bir zamanlar ebedi sönmez ateşlerin yandığına inanılan bir ateş mabedidir. Mabedin en erken yapısı olan ahır 1713 yılına aittir. Merkezi secdegahı ise 1810 yılında tacir Kançanagaran tarafından yaptırılmıştır.

Mimari özellikleri ve tarihçe

Ateşgah, yapısına göre şehir hanlarına benzemektedir. Medya döneminden itibaren Azerbaycan’da yayılmış olan ateş tapınakları geleneklerini yansıtmaktadır. Fakat bazı Hint mabetlerinin özelliklerini de barındırmaktadır. Mabedin ortasında devamlı yanan bir ateş vardır. Söylentiye göre bu eskiden doğal bir ateştir, şimdi ise doğal gaz verilerek yakılmaktadır. Ateşgah’ta yanan ateş etrafında küçük odalar bulunmaktadır. Bu odaların yine küçük birer penceresi ateşi görmektedir. Eskiden hac için buraya gelen Zerdüştler bu odalarda konaklar, pencereden sürekli ateşi izler ve kendilerine çeşitli işkenceler yaparak ibadetlerini gerçekleştirirlermiş.

21 Mart Nevruz günü ziyaretçi akınına uğrayan Ateşgah’ta Zerdüşt dinine inananlar, geçmiş dönemde çilehane olarak kullanılan şimdi müzeye çevrilmiş odaları ziyaret ederler. Her odanın giriş kapısının üzerinde de Sanskritçe yazılı kitabeler asılmıştır. Bu kitabeler Azerbaycan Türkçesine çevrilmemiş, sadece bir kitabenin altına Farsça tercümesi yazılmıştır. 7. yüzyıla kadar Mecusilerin tapınağı olarak kullanılan Ateşgah, o dönemlerde buradan geçen kervanların konaklama yeri idi. Mecusilere göre çok mukaddes olan Ateşgah 7 asırda Azerilerin İslam’ı kabul etmesiyle önemini yitirdi ancak 19. Yüzyıla kadar bir kahin burada hizmet etmeye devam etti.

Kültürel etkileri

 

Ateşgahlar mabedinde dua eden İranlı mecusiler

Azerbaycan'ın adını bu ateşlerden aldığı söylenir. Buna göre Azerbaycan "odlar yurdu" anlamına gelmektedir. Azerbaycan, İslamiyeti kabul edince Zerdüştler burdan Hindistana göçmüş, bir kısmı da başka ülkelere dağılmıştır. Bugün bile Hindistan'dan mabede ziyarete gelenler olur. Ateş hala Azerbaycan’da önem taşımaktadır.